Dinsdag 31 december - Het allerlaatste voor 2024

We sluiten 2024 af met een geweldige aanwinst van foto’s en documenten uit Delfzijl.

Op de eerste vier foto’s zien we een Duits verslag/rapport over de vernielde haven van Delfzijl in mei 1940. Op 10 mei 1940 liet het Nederlandse leger de haven vernietigen om zo het Duitse leger te dwarsbomen, maar binnen enkele weken was het geheel alweer operationeel. Naast foto’s en tekst zit er ook een grote kaart bij met een overzicht van de haven met daarop aangegeven welke schepen tot zinken waren gebracht en welke kranen waren opgeblazen. Het geheel was al enkele jaren in het museum te zien, maar is recent officieel van eigenaar verwisseld. Van diezelfde bron kwam ook de rest van het materiaal wat op de overige vijf foto’s te zien is. Hiertussen materiaal van verschillende zoeklichtstellingen en de Stabsbatterie van de Marine Flak Abteilung 256 in Delfzijl. Daarnaast nog enkele fraaie documenten over onder andere kabelwacht in verband met sabotage.

We hopen in 2025 op dezelfde voet verder te gaan. Er zit weer wat groots aan te komen, maar daarover over ca. twee week meer!

Zondag 22 december

In de afgelopen twee weken zijn er nog een aantal verschillende stukken aan de collectie toegevoegd, deels nog van de beurs in Houten en deels via andere bronnen.

- Sterbebild met foto van een Duitse matroos die in Groningen was gestationeerd.- Portret van een fotograaf uit Emden- Ausweis voor een bemanningslid van een vissersboot uitgegeven door een Duitse instantie te Groningen- Boek met stempel van de Heeres Sanitätsstaffel Groningen. Voor mij persoonlijk een uniek item, want er is weinig tot niks bekend over deze eenheid. - Kriegsmarine Erkennungsmarke- Twee foto’s van een Duitse officier met zijn auto in Noordhorn

Voor het einde van het jaar volgt nog een laatste update met daarin een partij materiaal uit Delfzijl! Iets daarvan was al enkele jaren in het museum te zien, maar is sinds afgelopen week volledig in eigendom overgedragen aan het museum.

Zondag 8 december - De heilige graal

Vandaag was er weer een editie van de militariabeurs in Houten. Het komt niet vaak voor dat ik er heenga, maar vandaag wel met leuk gezelschap – en dat was maar goed ook! We waren nog geen uur onderweg toen ik een appje kreeg van een bekende. Hij toonde een foto van een wandbord van Batterie Delfzijl, één van het type waar er misschien maar twee en hooguit tien van zijn gemaakt. Hier zoek ik al meer dan tien jaar naar… Het is één van de laatste stukken memorabilia van Delfzijl die ik nog zocht.

Zenuwachtig en vol spanning probeerde ik de verzender van het appje te bellen: geen gehoor. Na tien minuten vol adrenaline en spanning werd ik teruggebeld. Het bord werd voor mij achteruit gelegd, althans, daar ging ik gemakshalve vanuit. Voor de gemoedsrust wel zo goed. Direct na aankomst naar de tipgever (en bemiddelaar) gelopen en samen naar de eigenaar van het bord gegaan. Na wat gesteggel en onderhandelen kwamen we al snel tot een goed eind. Het kon ook haast niet anders, ik was zo blij als een klein kind in een snoepwinkel. Die blijdschap kon je haast niet negeren!

Tijdens de oorlog lieten de militairen van Batterie Delfzijl en de Marine Flak rond Delfzijl in het algemeen allerhande memorabilia maken: tijdschriften, boekenleggers, asbakken, tegels. Veel werd op eenheidsniveau vervaardigd, maar sommige stukken zijn waarschijnlijk op zeer selecte schaal gemaakt. Het wandbord van vandaag is hier één van. Er is mij slechts één ander exemplaar bekend en die bevindt zich ook in de provincie. Ik vermoed dat hooguit een paar officieren misschien nog een exemplaar hebben gekregen. Wat wel zeker is, is dat twee van deze borden naast de schouw in de kantine hebben gehangen. Deze staan namelijk afgebeeld op een foto uit 1942. Het bord meet 31 centimeter en is daarmee de grootste van alle stukken die gemaakt zijn voor de batterij.

Voor mij persoonlijk een waar topstuk, een lang gekoesterde wens is in vervulling gegaan. Een ware eindejaarsklapper! Het gezelschap waarmee ik op pad was kon er wel van genieten.

Zondag 1 december - Nalatenschap 6. Hafenschutzflottille

Onlangs kwam er een behoorlijk omvangrijk nalatenschap tevoorschijn op een veiling. Het gaat hier om het oorlogsarchief van de Oberleutnant zur See Paul Waldforst (1914 te Köln). Paul woonde voor de oorlog met zijn – toen nog – vriendin in Hamburg en was naast kapitein op de grote vaart ook werkzaam in de tabaksfabriek van zijn schoonfamilie. In 1939 trad hij in dienst bij de Kriegsmarine en wist redelijk snel carrière te maken, waarschijnlijk door het feit dat hij reeds kapitein was. In mei 1940 werd hij als onderofficier (Steuermann) ingedeeld bij de 6. Hafenschutzflottille als commandant van de boot H616. De 6. Hafenschutzflottille had tot doel om met hun zusterschepen, de voorpostenboten, de wateren rondom Borkum en zijn nabije omgeving te verdedigen tegen de vijand. Hierin waren ze redelijk succesvol, omdat laagvliegende toestellen makkelijke doelen vormen. Het ruimen van zeemijnen behoorde ook tot één van hun taken. Ook werd de eenheid ingezet bij de aanval op Rottumeroog op 10 mei 1940. Paul zelf was hierbij niet aanwezig.

In april 1941 werd Paul bevorderd tot luitenant en wordt dan commandant van de H618. Drie maanden later kreeg hij zijn eerste onderscheiding: de Eiserne Kreuz 2. Klasse. Enkele maanden later volgde er nog één, namelijk de Minensucher Abzeichen. Ondertussen werkte Paul verder aan zijn carrière en had het in april 1943 geschopt tot Gruppenführer van de A-Gruppe. Hiermee werd hij hoofdverantwoordelijk voor zo’n tien schepen. Met deze functie hoorde ook een hogere rang en die kreeg hij in juli van dat jaar. Hij werd toen Oberleutnant zur See. In die hoedanigheid bleef hij nog een tijd op Borkum gestationeerd, maar ergens in 1944 lijkt het erop dat hij terecht kwam op een U-Boot. Helaas is hij vanaf dat jaar niet meer te traceren in de documentatie. Hij overleefde de oorlog en werd nadien ingezet bij de G.M.S.A. (German Mine Sweeping Administration). Deze geallieerde instantie liet de Kriegsmarine zeemijnen ruimen. Paul was binnen die organisatie Stützpunktoffizier in Wilhelmshaven.

Paul trouwde tijdens de oorlog met Annemarie Rudebeck en kregen samen een dochter, deze overleed echter een dag later door onbekende oorzaak. Paul trad na zijn gevangenschap weer in de zaak met zijn schoonvader en overleed eind jaren 90-begin 2000.

Het gehele nalatenschap bestaat uit zo’n 300 losse foto’s, waarvan de meeste uit oorlogstijd, twee privé fotoalbums, lidmaatschapskaarten van de partij, een kist vol documenten – van begin jaren 30 tot aan zijn overlijden, stapel brieven waaronder Feldpost, drie oorkondes van zijn onderscheidingen en een fraai gastenboek uit het Offiziersheim van de 6. Hafenschutzflottille.

Zondag 24 november - Nog wat 

Allereerst nog uit de collectie museum Kolham van Chris Scholtens een stapeltje foto's en een Wehrpass toebehorend aan Kurt Dykmann (1912) uit Borkum. Hij voer op de Minensuchboot 1604 van de 16. Minensuchflottille. Kort na het begin van de oorlog deed het schip Delfzijl aan en vertrok niet veel later richting Frankrijk. Hier overleed hij op 23 september 1940 voor de kust van Penmarc’h (Bretagne).

Ook ontving ik van familie een redelijk bijzonder item. Het gaat hier waarschijnlijk om een illegale radio gemaakt om naar Radio Oranje te luisteren. Het object werd eens gevonden op een rommelmarkt en in een vakblad staat een vergelijkbare radio met begeleidend schrijven afgebeeld. De radio moet nog afgestoft worden alvorens deze in de vitrine beland.

Later in de week volgt een omvangrijk nalatenschap van een Kriegsmarine officier die op Borkum diende, maar daarover later meer!

Zondag 17 november - Aanwinsten november

Enige tijd geleden deed ik de oproep voor een kar die in de toekomst gebruikt zal worden in het museum. Er kwam wat reactie op, maar dat was allemaal niet direct geschikt. Gelijktijdig vond ik een fraai exemplaar op marktplaats voor vijftig euro. Deze stond alleen nabij Tiel, zo’n drie uur rijden vanaf hier. Een koerier werd snel gevonden, maar die liet het afweten. Uiteindelijk is het ding geheel kosteloos naar de stad Groningen gebracht waar we de gisteren hebben opgehaald. Wat mij vooral aansprak waren de wielen, deze zijn namelijk afkomstig van een Duitse Infanteriekarren, typ If. 8. Geheel passend in het idee van vluchtende/terugtrekkende Duitsers met alles wat ze maar konden regelen.

Verder kwam er ook nog wat ander materiaal binnen, waaronder een kompas van Busch Rathenow. Dit exemplaar werd uitgereikt aan de 3. Kompanie van de 6 Marine Artillerie Abteilung, gelegen te Borkum en Emden. Ook werd er twee week geleden een jurkje binnengebracht door drie zussen. Het jurkje was van hun uit Middelstum afkomstige moeder, mevrouw Schuil, geweest. Zij droeg dit jurkje als 4-jarige en het verhaal gaat dat deze uit parachutestof is vervaardigd. Zelf kon ik dit niet goed beoordelen omdat ik nog geen vergelijkbare stoffen in handen heb gehad. Andere optie was dat het uit reguliere stof is gemaakt voor een bevrijdingsaangelegenheid, dit door de oranje bloemetjes die erop gezet zijn. Hoe dan ook: het gaat een plekje krijgen met andere kledij uit oorlogstijd. Vanuit Vlieland kwam nog een envelop met hierin een pamflet van de gemeente Slochteren van 19 april 1945. Een interessant stuk!

Later in de week volgt er nog meer en wordt er een bezoekje gebracht aan het NIOD (oorlogsarchief) te Amsterdam voor onderzoek!

Donderdag 24 oktober - Museum van Chris Scholtens

Onlangs maakte Chris Scholtens, eigenaar van Museum/Collectie 40-45 te Kolham, bekend te stoppen met zijn museum door verschillende factoren. Sinds de opening van mijn museum in 2015 onderhouden we goede contacten. Dit heeft er toe geleid dat een deel van zijn collectie nu wordt ondergebracht in Oorlogsmuseum Middelstum. Ontzettend trots dat ik hiermee het werk van Chris op een goede wijze kan doorvertellen en laten zien. Veel van de zaken komen uit de regio, wat het voor mij natuurlijk extra interessant maakt. Chris, nogmaals ontzettend bedankt voor deze mooie mogelijkheid! Nu moeten er echt concrete plannen voor een uitbreiding worden gemaakt. Chris stopt overigens nog niet volledig met verzamelen.

Maandag 14 oktober - Half oktober

Halverwege oktober en de materialen blijven binnenstromen. Allereerst twee oude kentekenplaten en een 25 ponder rookgranaat. De items zijn afkomstig van een bezoeker die het museum een bezoekje bracht tijdens de laatste open dag. De kentekens zijn van het type zoals gebruikt tot 1951. Het betreffen twee platen die op een later moment zijn doorgebruikt. Het meest interessante nummer (voor mij) is A-14871. Deze behoorde namelijk toe aan machinefabrikant Omge Knollema uit Farmsum. Het voertuig waarop deze platen zaten, een Opel uit 1939, werd op 1 april 1942 gevorderd door de Duitsers.

Verder ontving ik afgelopen vrijdag een telefoontje van een meneer uit de stad. Tijdens het opruimen van een woning vond hij een bajonet en een map vol krantenknipsels en wat andere paperassen. De bajonet werd in 1945 door een persoon van de Binnenlandse Strijdkrachten aangetroffen in een woning te Schiedam. Het vreemde hieraan is dat het een Nederlands Hembrug bajonet is in een Duitse schede, maar het is wel te verklaren: veel Duitsers gebruikten buitgemaakt materiaal.

Tot slot van een collega-verzamelaar nog enige zaken kunnen overnemen, waaronder een houten kist voor granaatontstekers type C/27 die werden gebruikt op verschillende kaliber granaten van de kustbatterijen. Herkomst is helaas onbekend. Op dezelfde foto zijn een tweetal documenten, waaronder een Soldbuch, te zien van Heinz Vogel. Op het laatst van de oorlog diende hij bij de Marine Flak Abteilung 236 en maakte vermoedelijk de gevechten rond Emden mee.

Dinsdag 2 oktober - Einde van het seizoen

Dan is het zomaar weer oktober en staat de laatste open dag voor 2024 aan de deur. Deze vindt aankomende zaterdag plaats en het museum is dan geopend van 10:00 tot 16:00. Daarna een half jaar de tijd om de boel te herinrichten en nieuwe spullen van het afgelopen seizoen een plek te geven (als dat allemaal nog past). Tevens de tijd om plannen voor 80 jaar vrijheid uit te werken, maar ik denk dat er vanuit mijn zijde minder groots wordt uitgepakt dan aanvankelijk gedacht. Er zijn natuurlijk al tal van activiteiten, maar daartussen ook activiteiten waaraan ik zelf wil meedoen. Het hoe en wat ga ik de aankomende maanden bedenken. Natuurlijk zullen er vanaf april 2025 wel weer open dagen gepland staan, maar niet op de data zoals in de voorgaande jaren.

Dan nog een aantal nieuwe aanwinsten van de afgelopen 1,5 week; het komt altijd op bulten.

Op de eerste foto een tamelijk bijzonder NSB krantje van Groningen uit 1937. Daarnaast een Canadese 2 inch mortierstaart. Deze werd na de bevrijding gevonden nabij het station van Delfzijl en werd gisteren geschonken door een man die op steenworp afstand van mij woont. Verder op dezelfde foto een stapel Feldpost en een paar foto’s van een muzikant van de Kriegsmarine. Hij diende bij de 116. Marine Artillerie Abteilung op Borkum.

Foto twee is weer een bijzonder verhaal, vooral de herkomst maakt het bijzonder. Ik heb namelijk een broer en deze broer zit zo nu en dan eens op internet te zoeken naar spullen voor het museum. Vorige week kreeg ik maar zo een linkje toegestuurd met als beschrijving 200 militaire foto’s (maar dan in het Duits). Meestal niet zo interessant, maar nadat ik er op klikte kwam ik erachter dat dit meer dan 200 foto’s zijn, afkomstig uit het nalatenschap van Gerhard Reuter. Een groot deel van Gerhard zijn nalatenschap heb ik al sinds 2017 en bijna ieder jaar komt er weer wat tevoorschijn, nu dus deze foto’s. Gerhard was drie jaar lang de commandant van de luchtdoelbatterij op Ameland, maar zat in 1940 als officier op de batterij Terschelling-Ost. De meeste foto’s zijn op Terschelling gemaakt, het Ameland deel had ik al eerder verkregen over de afgelopen jaren. Maar ook foto’s van Groningen zitten er tussen. Gerhard en zijn vrouw hadden namelijk een woning aan de Paterswoldseweg 109. De aanbieder van de foto’s wist niks te vertellen over de foto’s. Zelf had ik de foto’s nooit gevonden, dus bij deze nogmaals dank aan m’n broer. De nalatenschap van Gerhard wordt zo steeds groter en groter!

Tot slot de derde foto: we zijn hier distributiebescheiden uit Bedum. De papieren werden in de jaren 80 gevonden tussen een partij drukplaten (clichés) uit een oude drukkerij. Deze platen werden gered van de sloop en later kwam een mapje met documenten tevoorschijn. Een welkome schenking, dank daarvoor!

Hopelijk tot zaterdag en anders volgend jaar!

Dinsdag 24 september - Open Monumentendag en nieuwe aanwinsten

We moesten nog even verslag uitbrengen van Open Monumentendag. Dit was, net als voorgaande jaren, een groot succes! Hoewel minder druk, niet minder gezellig dan voorgaande edities. Verdeeld over beide dagen wisten 98 bezoekers het museum te vinden. Enkele dagen daarvoor ontving het museum nog een doos met schoeisel vervaardigd in oorlogstijd. De stukken zijn afkomstig van de familie Cleveringa uit Warffum. Zoiets bevond zich nog niet in de collectie en zal vanaf volgend jaar te zien zijn in het museum. In diezelfde week ook nog een partij hulzen opgehaald bij de heer Reens, waaronder een 7,5cm Flak Vickers huls. Dit geschut heeft op meerdere plekken in de provincie Groningen gestaan. Enkele maanden geleden hier ook al een partij weggehaald; de hele collectie bevindt zich nu in Middelstum.

Verder kwam er vorige week een alleraardigst ansichtkaartje van Delfzijl binnen. Niet zomaar een kaartje, maar één van het Wehrmachtsheim Delfzijl. Dit was een gelegenheid waar Duitse militairen een deel van hun vrije tijd konden besteden en was gevestigd in Hotel Dik. Er bestaan tenminste negen ansichten van dit Wehrmachtsheim. Overigens kwam er nog meer materiaal uit Delfzijl binnen: via een advertentie op marktplaats van een Middelstumer waarop ik reageerde, kreeg ik een stapel papieren en foto’s aangeboden van de schippersfamilie De Vries. Ze voeren na de oorlog op de coaster Borelly. Het grootste deel is naoorlogs, maar de twee persoonsbewijzen zijn dit niet. Terwijl ik onderweg was om dit materiaal op te halen kreeg ik nog een telefoontje van een man uit Zeerijp. Hij had lp’s van de NSB en Jeugdstorm en werden als schenking aan het museum aangeboden.

Zo is het een tijd rustig, en dan komt er maar weer zo van alles los. Typerend voor dit jaar!

Zondag 25 augustus - Militariabeurs Houten

Vandaag de MilitariaBeurs Houten bezocht en met succes deze keer! Voor de collectie twee Duitse munitiekisten gevonden voor landmijnen die rond Delfzijl werden gebruikt; namelijk de Tellermine 42 en de S-Mine 35. Verder ter completering van mijn 10x80 Flakglas (verrekijker) een stuk optiekverlichting kunnen vinden. De aluminium schijf vond mijn vader onlangs op een veiling. Het werd gebruikt voor het 10,5 cm Flak geschut en is duidelijk voorzien van een Kriegsmarine stempel. De exacte functie is mij onbekend, maar het past goed in de collectie aangaande het Marine Flak verhaal!

Woensdag 31 juli - Nieuwe aanwinsten

Er zijn weer enkele mooie schenkingen binnengekomen. Van de heer Dijkstra uit Haren ontving ik een persoonsbewijs en een Vorläufiger Fremdenpass op naam van Hendrik Bakker uit Zuidbroek. Tijdens de oorlog voer hij als machinist op de kleine handelsvaart. In deze hoedanigheid kwam hij onder andere in Noorwegen, getuige de Duitse stempels op zowel het persoonsbewijs als in de pas. Kort nadat de heer Dijkstra weg was werd ik gebeld door een andere meneer Dijkstra, deze keer Rienk uit Pieterburen. Rienk is wadloopgids en komt zo nu en dan wat tegen op het wad, vooral vliegtuigmateriaal. Ook bij zijn moeder thuis lagen nog enkele stukjes van een B-17 bommenwerper die bij Molenrij nabij Kloosterburen crashte. Van een stuk plexiglas is een ring gemaakt, iets dat veelvuldig gebeurde in die tijd. Het grote deel met raampje en drie .303 patronen zijn afkomstig van een Stirling Mk I die op het wad bij Westernieland terecht kwam.

Alles met alles weer een vruchtbare dag en een prachtige aanvulling op de collectie lokaal oorlogsmateriaal. Bedankt!

Dinsdag 23 juli - Houten bord

Het was alweer even geleden dat er iets interessant richting het museum kwam. Ik ontving anderhalf week geleden nog wel een fraai Delfts Blauw bord van de Kriegsmarine, maar helaas was deze zo dusdanig slecht ingepakt dat die gebroken aankwam. De foto's bespaar ik een ieder; om te janken. Enfin, wat interessants: Dit keer in de vorm van een houten bord. Volgens de verkoper afkomstig uit Wilhelmshaven. Dat daar bommengevaar was is algemeen bekend. Deze stad werd tijdens de oorlog nagenoeg met de grond gelijk gemaakt. Houten borden zijn uiterst zeldzaam (als je het vergelijkt met hoeveel er destijds gemaakt waren). Een originele tegenkomen valt dan ook niet mee. Gelukkig zag ik dit exemplaar precies op tijd!

Zondag 30 juni - Eisenbahn Pionier te Groningen

Verleden week ontving ik een set documenten van de in 1908 geboren Heinz Wickel uit Berlijn. Heinz, van beroep steenzetter, kwam in augustus 1939 in dienst van het Duitse leger. Na een opleiding van zes week kwam hij terecht bij een spoorbouw compagnie. Bij het uitbreken van de oorlog in Nederland op 10 mei 1940 diende Heinz bij de 5. Kompanie Eisenbahn-Pionier Regiment 1. Deze eenheid moest de vernielde en/of versperde spoorbruggen weer begaanbaar maken voor de gepantserde trein (Eisenbahn Panzerzug 6), die de Duitsers wilden inzetten om de 1. Kavallerie-Division vuursteun te geven bij de Wonsstelling ten noorden Kornwerderzand onder vuur te nemen. De eenheid van Heinz repareerde de bruggen bij Ulsda, Winschoten (De Rensel), Zuidbroek, Groningen en Hoogkerk, alvorens verder te trekken richting Friesland. In Winschoten zelf kwam de eenheid nog onder vuur te liggen van achtergebleven Nederlandse militairen. De Duitser Helmut Buntin kreeg een kogel in zijn hoofd en overleed ter plekke.

Heinz Wickel schrijft het volgende hierover in zijn dagboekje:

‘’ Nachtliches Alarm. Abmarsch 07.30. 9.24 über Grenze gegangen bei Bahnhof Neuschanz, dann bis Winschoten. Dort Feindüberfall .... 1 Mann tot zurück. Dann nach Scheemda, dort geschlafen am 24.00 bis 05.00 früh. Wieder weiter’’

Op 14 mei capituleerde Nederland. Hierdoor hoefde de Panzerzug niet meer ingezet te worden en trok terug naar Duitsland. Heinz en zijn compagnie vertrokken die dag naar België en zagen daar gevechtsactie rond Antwerpen. Daarna werd hij in de strijd gegooid in Frankrijk en raakte hier tot 25 juni in gevechten verwikkeld. Daarna werd de eenheid voor enkele maanden in Frankrijk, en later België voor herstelwerkzaamheden ingezet. In november 1940 vertrok de eenheid naar het ‘’oosten’’. Wat hier precies mee bedoeld werd is niet bekend, maar dat ze zich hier gereed gingen maken voor Operatie Barbarossa, de aanval op de Sovjet-Unie, is zeker. Op de dag dat deze begon, 22 juni 1941, werd Heinz direct ingezet bij Brest-Litowsk, direct over de Poolse grens in Wit-Rusland.

Maanden en maanden van vechten gingen voorbij. Op 1 maart 1942 was Heinz inmiddels bevorderd tot onderofficier en behaalde verschillende onderscheidingen. Het gaat voortvarend met de opmars naar Rusland, maar op 14 september 1943 stopt de oorlog voor Heinz op brute wijze. Zijn eenheid ligt zo’n 50 kilometer ten zuiden van Smolensk bij het plaatsje Potsjinok als ze in gevecht raken. Hij krijgt een kogel in zijn borst en komt te overlijden. Hij heeft geen officieel graf.

Maandag 24 juni - Nalatenschap Huizinga

Vorige week liet ik in een kort bericht op de Facebookpagina al even een bijzondere schenking zien. Vandaag ga ik hier uitgebreider op in. Anderhalf week geleden ontving ik een appje van Martin Heller van Woningontruiming-Noord. Enkele maanden geleden kreeg hij de opdracht om de woning van de heer Huizinga leeg te ruimen. Huizinga zijn vader schreef in de vorige eeuw meerdere boeken over de provincie Groningen in oorlogstijd. De meest bekende is misschien wel ‘Met de blik naar boven’. Huizinga heeft in zijn leven veel verzameld en de meeste collectiestukken zijn bij leven nog verspreid geraakt onder andere liefhebbers. Het archief echter bleef grotendeels bewaard en kwam dus onlangs tevoorschijn.

Het geheel te gelde maken stond Martin, wegens de historische waarde, niet aan. Gelukkig werd hij door de familie Medema uit Ruischerbrug over het museum getipt waarop Martin besloot het gevonden archief te schenken. En of we daar blij mee zijn! In dit archief bevinden zich vele foto’s van de provincie Groningen; originele, herdrukken, negatieven en naoorlogse kiekjes. Verder een stapel documenten, wat brieven en andere documenten van een Canadese militair die zwaar gewond raakte in Holwierde en misschien wel het meest bijzondere: het manuscript voor Huizinga zijn boek ‘Met de blik naar boven’. Ook de map met negatieven is behoorlijk indrukwekkend. Enkele honderden foto’s zitten er in, waarvan veel al wel bekend zijn. Toch ook veel onbekende foto’s van onder andere het afweergeschut bij de Groevesluis te Appingedam, een bombardement op Weiwerd en enkele kiekjes van Delfzijl. Het digitaliseren is inmiddels begonnen, maar zal, gezien de omvang van het geheel, nog wel enige tijd in beslag nemen.

Dinsdag 28 mei - Marine Landesschützen Kompanie Delfzijl

Vandaag een – voor mij – behoorlijk bijzonder stukje papier binnengekregen, namelijk één van een Duitse eenheid die sind februari 1942 al in Delfzijl lag. Toen vorderde de Marine Landeschützen Kompanie Delfzijl (MLSK) meerdere percelen gelegen tussen de Menno van Coehoornsingel en de J.C. Rijpstraat. De MLSK bestond uit ongeveer honderd militairen van oudere orde en met weinig gevechtswaarde. Zij waren belast met de bewaking van belangrijke objecten zoals bruggen en toegangswegen naar Delfzijl en bouwden, op de grond wat toebehoorde aan de gereformeerde kerk, een viertal barakken, twee schuilkelders en andere bouwwerken voor de dagelijkse gang van zaken. Aan de oude vestinggracht werden een brandspuithuisje en een autogarage gebouwd. Deze laatste was mogelijk bedoeld voor de auto van de commandant, Kapitänleutnant Mehl. Het complex ging waarschijnlijk schuil onder de naam 'Lager Süd-See'.

Dit is de allereerste keer dat ik een item van deze eenheid vindt in de ruim twaalf jaar verzamelen. Zelfs foto’s van het geheel, hetzij digitaal of fysiek, zitten ondanks de vele duizenden oorlogsfoto’s van Delfzijl en zijn omgeving niet in de collectie. En dat is best bijzonder te noemen, temeer omdat de MLSK vanaf begin 1942 tot aan de bevrijding in Delfzijl gezeten heeft. Het complex is wel goed te zien op luchtfoto’s van de Royal Air Force en het enige verdere bewijs is een foto van de Cape Breton Highlanders (de bevrijders van Delfzijl), waarop in de achtergrond de barakken met camouflagedaken te zien zijn.

Over de commandant Mehl is verder ook niks te vinden, ook de naam Felix Wittig van de stempel geeft geen resultaat. Ooit komt er meer materiaal boven water!

Na afbraak van het complex in de jaren vijftig werden er op de percelen een aantal woningen en een kerk gebouwd.

Dinsdag 21 mei - Veel!

Een compilatie van allerhande zaken die de afgelopen twee week aan de collectie zijn toegevoegd. Haast teveel om op te noemen en afkomstig van verschillende bronnen. Iets met tijd voor uitbreiding...

Zaterdag 11 mei - Mooie schenkingen

Vanmorgen weer een aantal fantastische schenkingen mogen ontvangen van familie Noordhoff en familie Veenstra. Allereerst een Duits A-Frame met eetketel en een jasje gemaakt van Duitse tentstof in Splittertarn motief. Het is naar voorbeeld van een model M44 Feldbluse en het geheel is zo achtergebleven in de stad Groningen. Hier is een mooi project van te maken! Daarnaast nog een Nederlandse jas voor een 2e luitenant van de Luchtvaartdienst. De jas is afkomstig uit de toneelzaak van Mulder aan het Zuiderdiep in Groningen. Vermoedelijk zijn in die periode de schouderstukken en baton ook geplaatst.

Van de familie Veenstra ontving het museum een klein nalatenschap van Sipke Auke Veenstra. In 2020 had ik reeds contact met de familie omtrent de spullen die stonden afgebeeld in een zelf uitgebracht boekwerk over het leven van Sipke Auke. Helaas kwam toen corona om de hoek kijken, maar gelukkig waren ze het museum nog niet vergeten. Veenstra heeft in verschillende (concentratie)kampen gezeten en was als krijgsgevangene tewerkgesteld in Duitsland. Het complete verhaal volgt ter zijner tijd op de website. Er zit ook een brief bij die was bedoeld voor Rijkscommissaris Seyss-Inquart, met daarin de vraag of hij geen vrijstelling kon krijgen; zijn kinderen zouden anders wees worden.

Alles met alles weer genoeg interessant materiaal om uit te zoeken!

Dinsdag 7 mei - 'Niet Weggooien'

Zo dan, dat was een druk en fantastisch weekend! Bijna 150 mensen wisten, verdeeld over zaterdag en zondag, het museum te vinden. Zaterdagmiddag stond volledig in het teken van de ‘Niet Weggooien’ actie in samenwerking met het Museum aan de_A en Stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen. Al ruim een uur voor aanvang kwamen de eerste mensen materiaal binnenbrengen en dat bleek de tendens voor de dag te worden. Wat zijn er veel spullen binnengebracht, vooral voor het museum, maar ook bijzondere documenten van een Amsterdamse vroedvrouw in opleiding tijdens de oorlog. Deze gaan zorgvuldig bewaard worden door Stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen.

De materialen die zijn binnengebracht:

Werkstuk over de oorlog uit de jaren 60 vol knipsels en documenten uit oorlogstijd, karbidbrandertje, koolzaadmolen, Duits tijdschrift, stapel documenten van een familie uit Stedum, bevrijdingsmemorabilia, twee kussenslopen gemaakt van meelzakken voor onderduikers bij een bakkerij te Hoogezand, een kogel en enkele speldjes. En als dit nog niet spectaculair genoeg is: uit nalatenschap van de Middelstumer politieagent De Boer zijn lederen hoofddeksel die hij droeg tijdens zijn tewerkstelling in mijn ‘Hilfe Gottes’ te Bad Grund. Daarbij ook een verbandpakje, Phillips knijpkat en een karbidlantaarn. Ook best bijzonder is een partij materiaal afkomstig uit de rijwielhandel A. Smit te Kantens, later Bareveld. Dit materiaal bestaat uit een houten fietsband en een doosje vol verduisteringsmateriaal voor de fiets, zoals lampjes en lampenkapjes. In het doosje bevindt zich ook een stapel houders voor het rijwielbelastingplaatje met enkele daarbij behorende plaatjes. Ontzettend fraai, lokaal materiaal en zeker niet alledaags!

Aan alle instanties die meehielpen, de bezoekers en natuurlijk de inbrengers: hartelijk dank voor dit prachtige weekend!

Foto’s van het ingebrachte materiaal zijn door mijzelf gemaakt. Foto’s van de ‘Niet Weggooien’ actie door fotograaf Joost Nuijten.

Zondag 28 april - Drie nieuwtjes

Recentelijk nog een drietal nieuwe aanwinsten weten te verwerven. Allereerst een stempel van de Krankenkasse Nord-Niederlande, Groningen. Hoewel het hier om een echte stempel uit de periode 1940-1945 gaat, betreft het toch een reproductie, namelijk één gemaakt door het verzet. Het verzet maakte veelvuldig stempels na, om zo vervalste documenten echter te doen lijken. Een bijzonder stuk, nummer twee die de collectie binnen een jaar heeft weten te krijgen.

Ook is er enige tijd geleden een leesboek binnengekomen, maar deze was even op de grote bult beland. Het betreft het boek Rom gegen Reich, geschreven door Kurt Eggers. Niks bijzonders, ware het niet dat er een speciale dedicatie instaat die is gericht aan Johan Havik. Johan, geboren op 5 mei 1923 te Groningen, diende tijdens de oorlog bij de Waffen SS. Hij is één van de drie Nederlanders die met het Ridderkruis – één van de hoogste Duitse onderscheidingen – is onderscheiden. Helemaal sluitend bewijs hierover is er niet, omdat dit pas op 6 mei 1945 zou hebben plaatsgevonden. Er zijn sceptici die beweren dat Johan deze onderscheiding nooit heeft gekregen.

Tot slot nog een knaller die het museum eergister mocht krijgen van onze aardige collega’s van het Bevrijdingsmuseum Noord-Nederland! Tijdens de opening van hun expositie in De Woudbloem te Woudbloem kreeg ik een Luftwaffe helm die daar was tentoongesteld. Een bijzonder fraai exemplaar met een binnenwerk die zich nog in uitzonderlijke conditie bevindt. De helm is na de bevrijding achtergebleven in Haren. Deze krijgt een mooie plek in de collectie; helmen kan je nooit genoeg hebben!

Maandag 1 april - Drie week

Over drie week hebben we de eerste open dagen van 2024 alweer gehad. Zojuist de laatste voorbereidende werkzaamheden verricht, dus het museum is er alvast klaar voor! Ook is er weer een bijzonder item de collectie binnengekomen, namelijk een boekenlegger van de Marine Flak Batterie Termunten. Een exemplaar van Nansum haalde vorig jaar het nieuws!

Donderdag 7 maart - Even geleden

De laatste ‘’nieuwe aanwinsten update’’ dateert van al meer dan een maand geleden. Dat is uniek te noemen. Drukte en minder aanbod zijn de hoofdoorzaken hiervan. Toch kwam er zo nu en dan wat binnen! Te beginnen met een Duitse munitiekist en een doosje Mannlicher munitie die vandaag gekocht zijn op een beurs. Verder een tweetal Kriegsmarine portretfoto’s van o.a. een fotograaf uit Emden. Op dezelfde foto zien we een Erkennungsmarke van de Ortskommandantur I/783, welke gelegen lag in de stad Groningen. Een bijzonder identificatieplaatje van een non-militair (Kombattant) persoon die binnen deze organisatie werkzaam was.

Ook recentelijk via een veiling een fraai geïllustreerd en mooi beschreven fotoalbum gekocht van de Vermessungskompanie Gotenhafen. In deze eenheid dienden de landmeters van de Kriegsmarine en werden hoofdzakelijk ingezet voor de bunkerbouw en het opstellen van geschut. Hierbij ook enkele foto’s van Nederland, alsook Denemarken en Noorwegen. Vermoedelijk is het album op eenheidsniveau uitgebracht, aangezien ik reeds een exemplaar voorbij heb zien komen. Toen helaas, voor financieel gewin, volledig uit elkaar getrokken. Tot slot nog een setje documenten van Franz Glup uit Friesoythe. Franz diende o.a. bij de 12. Vorpostenflottille en de 6. Ersatz Marine Artillerie Abteilung. Beide eenheden lagen in de provincie Groningen.

Als de rust weer wat is wedergekeerd zal het geheel gescand en gearchiveerd gaan worden!

Maandag 12 februari - Prachtige helm!

Afgelopen week van de heer van Wijngaarden een mooie helm van het Nederlandse leger en een aantal Amerikaanse boekjes over uniformen als schenking mogen ontvangen. Een prachtige toevoeging aan de collectie, waarvoor dank! Verder heb ik na tien jaar zoeken de hand weten te leggen op een tijdschrift van Batterie Delfzijl. De laatste in de reeks!

Zaterdag 3 februari - Willy Lenschow, Batterie Delfzijl

Zo dan, dat was een leuk ritje naar Duitsland vandaag! Hier kocht ik een nalatenschap van een militair die 3,5 jaar in de Marine Flak Batterie Delfzijl diende.

De verkoopster van dit alles leerde ik precies een jaar geleden kennen toen zij online een stapel boeken verkocht met daarin gekalligrafeerde teksten en afbeeldingen van Batterie Delfzijl. Ze bleken toe te behoren aan Willy Lenschow uit Colnrade (Landkreis Oldenburg). Lenschow had voor de oorlog een kapperszaak in dit dorp en zette dit na de oorlog voort. Tijdens de oorlog diende hij op het 2. Geschütz van Batterie Delfzijl en was tevens de ‘’Batteriefriseur’’ (kapper) van de batterij. In 1932 kreeg Willy een zoon genaamd Rolf. Ver na de oorlog nam zoon Rolf de kapperszaak over en bleef dit doen tot zijn overlijden in 2019. Vijf jaar eerder was Verena aan het werk gekomen als kapster/barbier en kon na het overlijden van haar baas de zaak mét inventaris overnemen. Niemand uit de familie wilde er nog iets uit hebben en zo kwam het dat bijna 80 jaar na het einde van de oorlog het complete nalatenschap van Willy Lenschow tevoorschijn kwam.

Het begon dus een jaar geleden met een stapel boeken en het verhaal dat er nog wel meer materiaal moest zijn. Door persoonlijke omstandigheden was Verena er nog niet aan toegekomen dit allemaal op te zoeken. Enkele weken geleden heb ik toch maar weer een mailtje gestuurd met hierin de vraag of er misschien toch al iets was gevonden. Dit werd positief beantwoord en niet veel later volgden foto’s en filmpjes van het geheel. Wow, wat een verzameling! Na wat contact over en weer kwam ik uiteindelijk met een bod waarover we beiden het eens konden worden. En zo ging vandaag de reis naar de kapperszaak in Colnrade. Twee uur later kwamen we aan en werd alles onder het genot van een kop koffie bekeken en ingepakt. Niet veel later volgde een euforische terugreis en werd bij thuiskomst alles nog eens goed bekeken. Bijzonder en bijzonder veel materiaal. Veel foto’s van Batterie Delfzijl, documenten en tijdschriften, brieven, materiaal uit Lenschow zijn kapperszaak en enkele stukken blikken speelgoed. Verder nog wat uniformeffecten en tot slot de Erkennungsmarke (identificatieplaatje) uit Lenschow zijn tijd bij de Kriegsmarine.

Nadat Lenschow in januari 1944 uit Delfzijl vertrok, werd hij rond de poolcirkel ingezet bij een varende eenheid van de Kriegsmarine. Hij overleefde de oorlog en was een fervent marineman, getuige documenten en krantenartikelen aangaande de Marinebund en veteranentreffens. Een prachtig en uniek geheel. Nu alles digitaliseren en daarna de beste stukken in het museum tentoonstellen!

Woensdag 24 januari - De eerste schenking

Na een paar weken van rust werd het weer tijd voor een nieuw bericht! O.a. erg druk geweest met het schoonmaken van de bunkertelefoon. Deze is weer om aan te zien, maar daarover later in de week meer.

De eerste schenking van 2024, in de vorm van twee persoonsbewijzen en enkele distributiebonnen, is een feit. Een leuke set toebehorend aan het echtpaar Hebo Jan en Pieterke Olthof uit Stedum. Daarnaast ontving het museum een versierde Duitse eetketel. In de ketel zit het wapen van de stad Emden verwerkt met daarbij het jaartal 1945. Helaas is de exacte herkomst niet te achterhalen, maar voor het museum is dit het eerste versierde stuk uitrusting. Verder kwamen er nog drie schouderstukken van de II Marine Artillerie Abteilung (Wilhelmshaven) binnen. Een type schouderstuk die maar zeer zelden voorbij komt. Op dezelfde foto valt nog een ansichtkaart van Appingedam te zien. Deze kaart werd in 1944 door Adam van de Marine Landessschützen Kompanie verstuurd naar zijn vrouw. Rechts daarvan een portret van de Duitse matroos Peter Poth. Hij kwam op 6 september 1944 om het leven bij een zwaar bombardement op Emden. Tot slot nog een tweetal fotoalbums. De eerste is van de Schnelle Abteilung 503 te Hoogeveen, de ander van Marine Flak Batterie Tossens (Flakschutz Wilhelmshaven).

Alles met alles weer een leuke partij om te scannen en uit te zoeken!

Woensdag 10 januari 2024 - De eerste update van 2024

En die is het museum gelijk goed begonnen!

Vorige week bezoek gehad van een medeverzamelaar uit Zeeland. Al langere tijd verzamel ik materiaal uit die omgeving voor hem zodat we uiteindelijk tot een ruil konden komen. Na een jaar zoeken en speuren kwam het er dan eindelijk van. Na een toch van ca. vier uur kwam hij met een auto vol spullen aanzetten. Hierbij een jas voor een officier van de Marine Artillerie, een voorfilter voor een luchtzuiveringssysteem van een bunker, een Festungsfernsprecher (bunkertelefoon), Sprechgarnitür uit 1916, Tellermütze van de Kriegsmarine, twee gasmaskers van de Kriegsmarine met microfoonaansluiting en tot slot een viertal Soldbücher, waarvan één van een militair die enige tijd in Appingedam heeft gediend.

Het meeste materiaal heeft inmiddels al een plek gekregen in de collectie. De rest zal op een later moment in de vitrines worden geplaatst!

Zaterdag 30 december - 10x80 Flakfernrohr

Vandaag wederom een stuk optiek voor de collectie aangekocht. Eerder deze maand al een 10x80 Flakglas in kist opgehaald, maar hoewel die set compleet is, functioneert die niet zonder een aantal relevante onderdelen. Er horen namelijk nog een aantal zaken bij zoals een statief, een Messkreis en een Wiege (die laatste om de elevatie in te stellen). Een kennis wist dit en bood mij eerder deze week dit geheel, inclusief nog een kijker, aan voor een mooie prijs. Enkel moest deze wel worden afgehaald op de militariabeurs in Didam. Gelukkig was daar vandaag weer een beurs, dus vanmorgen op tijd met pa in de auto om de reis naar Didam te maken. Dik twee uur later kwamen we op bestemming aan en vond aan het einde van de beurs de overdracht plaats.

De beurs zelf is trouwens een aanrader: overzichtelijk, gevarieerd en gezellig. http://www.militariabeurs.nl/

Dinsdag 19 december - 6. Ersatz Marine Artillerie Abteilung

Ook in het laatste stukje 2023 is nog van alles onderweg om in de collectie van het museum te worden opgenomen. Zo ontving het museum verleden week twee fotoalbums en een Soldbuch van de Kriegsmarine.

De twee albums behoorden toe aan Wilhelm Waltemate. Hij diende bij de 6. Ersatz Marine Artillerie Abteilung. Waltemate volgde zijn basisopleiding bij deze eenheid in Assen. Nadien werd hij zelf opleider binnen deze afdeling, maar dan te Groningen. De meeste foto's van de 6. E.M.A.A. zijn gemaakt op het Engelse Kamp, achter de gevangenis in Groningen. De foto's uit deze albums zijn vooral gemaakt aan de achterkant van de Rabenhauptkazerne. Deze kazerne lag tegenover de gevangenis aan de Verlengde Hereweg. Verder enkele foto's van oefeningen te Appelbergen nabij Glimmen, ook daarvan kende ik nog geen foto's. Weer ca. 200 foto’s van de provincie rijker!

Verder, geheel verrassend: een Soldbuch van een militair die bij dezelfde eenheid diende als hierboven genoemd. Een mooi compleet boekje op naam van Johann Kiesl. Kiesl kwam op 9 april 1942 terecht bij de 4. Kompanie van de 6. E.M.A.A. Later diende hij nog voor de 10. Schiffsstammabteilung in Noorwegen onder 'Sonderkommando Blaufuchs' nabij Kirkenes. In februari 1945 vertrok hij naar het zuidoosten van Noorwegen. Hij kwam hier terecht bij de Marine Artillerie Abteilung 501 op het eiland Bolærne, gelegen in het Oslofjord. Een hele reis zo kort voor het einde van de oorlog.

Zaterdag 15 december - Midden van het land

Afgelopen weekend naar het midden van het land geweest om een stuk optiek op te halen die al lang op mijn verlanglijstje stond: een Flakfernrohr 10x80. De kijker is vervaardigd door Emil Busch te Rathenow en bevindt zich in topstaat en is ook optisch nog helemaal in orde. Nu nog zoekende naar een statief voor dit object.

Iets anders wat al heel lang op het lijstje stond, was een setje schouderstukken van de VI Marine Artillerie Abteilung. Verleden week deed ik hiervoor een oproepje op verschillende facebook pagina's, maar zonder resultaat. Een dag later bood een Duitse handelaar zowaar een setje aan op zijn website. Toeval, of zou hij het gelezen hebben? Feit blijft dat ik de gelukkige ben! De 6. Marine Artillerie Abteilung bevond zich op Borkum en Emden en vanaf 1940 ook in de provincie Groningen.

Dinsdag 11 december  - Rector magnificus Johannes Marie Neele Kapteyn

Link naar het artikel: Rector magnificus Johannes Marie Neele Kapteyn

Donderdag 7 december - Concessies

Om bijzonder spullen te vergaren moet je soms concessies maken; het wegdoen van andere bijzondere spullen. Na een aantal jaren verzamelen had ik besloten mijn delfts blauwe borden van Duitse luchtdoelbatterijen is Friesland weg te doen. Je moet op een gegeven moment grenzen trekken, en dat betekent voor de collectie van het museum expliciet de driehoek Groningen-Emden-Borkum. Althans, qua fotomateriaal en documentatie. Algemeen gebruikte items zijn natuurlijk altijd welkom.

Een aantal van de ‘Friese’ borden zijn verruild tegen drie andere borden: twee Canadese borden, respectievelijk van de Cape Breton Highlanders en het Perth Regiment. Daarnaast nog een wandbord van het 4. Schiffsstamm-Regiment, 6. Schiffsstammabteilung. Deze eenheid werd aanvankelijk in Groningen gevormd en later verplaatst naar Overijssel. De Canadese borden zijn in opdracht van hun door Tichelaar te Makkum vervaardigd. Het Perth Regiment bord toont de tekst Sneek (een plaats in Friesland), maar dat is wel de eenheid geweest die o.a. Batterie Nansum ten noorden van Delfzijl veroverd hebben. De Cape Breton Highlanders waren verantwoordelijk voor de verovering van Batterie Delfzijl en de capitulatie van de Duitsers op 2 mei 1945 in Farmsum. Juist om deze redenen passen de borden uitermate goed in de collectie! Het Duitse bord vormt een mooi geheel met twee anderen die reeds in de collectie zitten. Hetzelfde motief, enkel een andere eenheid.  

Verder ontving het museum nog een drietal foto’s van de Kriegsmarine militair Hermann Brügma uit Emden. De kleine foto is gemaakt in het Krankenrevier (Duits hospitaal) te Delfzijl. De twee grote foto’s zijn portretopnames van de fotograaf Ad Haucke uit Emden. Daarnaast nog twee documenten, waaronder het rijbewijs van Hermann Hollander, eveneens uit Emden. Hollander was chauffeur voor de Kriegsmarinewerft Wilhelmshaven. Tot slot nog een interessant Soldbuch op naam van Christian Wilts uit Ostfriesland. Wilts was werkzaam voor de Luftschutzpolizei in Emden. Helaas ontbreekt de pasfoto uit het boekje.

Aankomende week volgen nog een paar berichten op de pagina met o.a. een set documenten van een hoogleraar van de Rijksuniversiteit Groningen die diende bij de SS en een prachtig stuk Duits optiek!

Dinsdag 29 november - Terug van weggeweest

Het was de afgelopen paar weken even rustig met nieuwe aanwinsten, soms ook wel even fijn, maar als er dan weer wat bijzonders boven water komt is dat natuurlijk nog veel fijner! En als ik over ‘’iets bijzonders’’ schrijf dan meen ik dat ook wel.

Te beginnen met een regulier item met toch wel een bijzonder verhaal, namelijk een Erkennungsmarke (identificatieplaatje) van de Kriegsmarine. Het plaatje staat op naam van Oswald Friebel, gevolgd door N 2288/39 S. De N staat voor Station Nordsee, 2288/39 is zijn Stammrollnummer (persoonlijke nummer) met jaar van indiensttreding. De S staat voor Seemännische Laufbahn. Een plaatje zoals er tienduizenden waren, maar door archiefonderzoek heb ik dit plaatje kunnen linken aan een militair die in de stad Groningen heeft gediend. Door lijsten van het Lazarett in Groningen heb ik gegevens van ruim 4000 militairen die verpleegd zijn. Bij de gegevens van deze militairen staan ook de gegevens van de Erkennungsmarken en daar heb ik een lijst van gemaakt. Iedere keer als er een plaatje voorbij komt wordt het nummer gecheckt in de database. De trefkans is minimaal, maar verleden week was het toch al voor de tweede keer raak!

Oswald, geboren op 7 april 1910, kwam op 26 juli 1943 in het ziekenhuis terecht en bleef hier tot 10 augustus dat jaar. Hij diende voor de Küstenüberwachungsstelle Groningen.

En dan hetgeen waar in de eerste alinea over werd geschreven: iets bijzonders! Wat veel mensen niet weten is dat het noorden van Nederland niet alleen door Canadezen en Polen werd bevrijd, maar ook Franse en Belgische parachutisten van de Special Air Service (SAS), waarover hier uitgebreid te lezen valt: https://www.battlefieldtours.nu/informatie/operation-larkswood/

Het waren slechts 700 man die in april 1945 boven Drenthe werden gedropt. Het Belgische deel van deze eenheid, de 5th SAS Regiment trok snel, via de oostkant van de provincie, op richting de kust van de provincie Groningen. Zij kregen op 17 april de opdracht om o.a. Batterie Dollart-Süd nabij Finsterwolde uit te schakelen. Na een keer weigeren, door een tekort aan vuurkracht en wapens moesten ze alsnog voorop in de strijd met enkele (dodelijke) slachtoffers tot gevolg. Eén van de dappere strijders die het overleefde was de Belg Freddy Van der Veken. Eerder hadden ze al plaatsen zoals Winschoten en Blijham bevrijd.

Via Marktplaats werd de nalatenschap van Freddy aangeboden, en hoewel de prijs behoorlijk hard opliep kon ik deze set, bestaande uit foto’s en Freddy zijn dienstkaart, niet mislopen. De kans dat je iets treft van zo’n kleine groep die toch wel grote dingen hebben gedaan is minimaal. Dit verhaal hoort in een museum en daar kan, wat mij betreft, haast geen geld tegenop! Nu het hele spul nog verder uitzoeken, gelukkig is er door het formaat van de eenheid, veel over te vinden. Freddy Van der Veken overleed in 2021.

Zondag 5 november - Het blijft maar komen.

Waar het iedere keer vandaan komt is een vraag die ik veel gesteld krijg. Zelf heb ik natuurlijk ook geen idee, maar ik kan er mooi de vruchten van plukken! Op de eerste foto zien we wat documenten en foto’s die middels een ruil verkregen zijn. Linksboven een persfoto van een toespraak van NSB-er Zondervan op de Westersingel in de stad Groningen. Daarnaast een arbeidsovereenkomst van een vrouw uit Groningen die kwam te werken bij de Nederlandsche Volksdienst. Daaronder een document van een vrouw uit Holwierde waarmee ze extra distributiebescheiden kon ontvangen. Midden- en linksonder een setje trouwfoto’s van een Luftwaffe Helferin en een Kriegsmarine officier die trouwden in het Stadhuis te Groningen.

Foto 2 en 3: Wederom is er materiaal boven water gekomen van Gerhard Reuter. Reuter was de Batteriechef van de Marine Flak Batterie Ameland. De eerste spullen uit zijn nalatenschap kocht ik in 2017. Sindsdien krijg ik bijna ieder jaar een mailtje uit Duitsland waarin gezegd wordt dat er weer wat gevonden is. Dit keer weer wat fotomateriaal en een stapeltje Feldpost. Zo wordt de set steeds completer! Meer over dit verhaal: https://www.oorlogsmuseummiddelstum.com/collectie/nalatenschappen/bezetting-gerhard-reuter-batteriechef-ameland

Foto 4 t/m 8: toch wel de vangst van het jaar (op fotogebied): een grote serie foto’s, zo’n tachtig totaal, van de Fotodienst der NSB. Enkele foto’s zijn gemaakt tijdens de tentoonstelling ‘Herlevend Nederland’ te Groningen in 1943. De overige foto’s tonen allen een soort van propagandatocht op een boerenkar. Na uren zoeken en zoeken zijn alle locaties van de foto’s achterhaald; Siddeburen, Schildwolde, Oostwold en Heiligerlee. Het zijn erg bijzondere foto’s, veelal gemaakt in 1944. Fotomateriaal van deze periode is relatief schaars. Wat erg opvallend is aan de foto’s is dat je bijna alleen maar kinderen ziet bij de toespraken die een NSB-er vanaf de propagandakar deed. Volwassenen wisten wel beter of waren niet in de buurt door bijvoorbeeld tewerkstelling elders.

Het was weer een mooie week!

Zondag 22 oktober - Ditjes en datjes

Het was weer een druk weekend met veel nieuwe dingen, waaronder een fraai fotoalbum van de Kriegsmarine. Om precies te zijn van de 6. Ersatz Marine Artillerie Abteilung te Groningen. De betreffende soldaat kwam later op een schip terecht bij de Maasflottille in het zuiden des lands. Ook ontving ik nog twee foto’s van de Marine Flak Abteilung 256 die in de omgeving van Delfzijl gelegerd lag. Eén foto is van de haven van Delfzijl, de ander is een foto van het Gerät Süd-West te Appingedam. Deze radarstelling onder de codenaam ‘Delphin’ lag nabij Hoogewerf aan het Eemskanaal. Heden ten dage liggen hier nog enkele betonresten van één van de radarfundamenten. Toen het gebied geïnundeerd werd is de radarstelling verplaatst naar Delfzijl zelf.

Van een verzamelcollega/vriend nam ik enkele interessante zaken over waaronder een Kopfzünder (ontsteker) van de Kriegsmarine. Verder een huls voor de 3,7cm PAK (Panzerabwehrkanone) en een bakelieten container voor ontstekers. Daarnaast nog een serie foto’s van de Kriegsmarine in Zuidlaren, enkele plaatjes van de stad Groningen, een portretfoto van een Nederlandse militair die vervaardigd is door Foto Steenmeyer te Groningen. Tot slot nog een Canadees document over een evenement dat zij in juli 1945 organiseerden in het Stadspark te Groningen en een soort proces verbaal van een overval op het gemeentehuis in Hoogezand waarbij een NSB-er werd doodgeschoten.

Al met al weer een hele bult met nog meer uitzoek- en scanwerk. Het houdt je van de straat!

Woensdag 17 oktober - Een kathodestraalbuis

Afgelopen weekend waren we in het midden van het land om een kathodestraalbuis op te halen. Het ziet er erg technisch uit en dat is het ook zeker. Het is een beeldbuis net zoals er in oude televisies zat. Het object is afkomstig van de heer Scheper. Zijn vader haalde het in 1945 uit de Leitstand (meetpost) van Batterie Nansum nabij Holwierde. Deze bakstenen toren die het vuur van de kanonnen moest leiden was voorzien van een radar (voor de specialisten: Fu.M.O. 201 Flakleit g Radar). De gegevens die deze radar opving, en dat waren voornamelijk vliegtuigen, werden middels deze kathodestraalbuis op een schermpje geprojecteerd. Het is een bijzonder en breekbaar geheel, maar wel een erg mooie aanwinst. Het is inmiddels het derde item van Batterie Nansum wat dit jaar is opgedoken.

Donderdag 12 oktober - Als paddenstoelen

Ze komen als paddenstoelen uit de grond: fotoalbums.

Eerder deze week ontving ik een fotoalbum, naja, eigenlijk een plakboek, met hierin 75 foto's van de verwoestingen van de stad Groningen van april 1945. Het zijn stuk voor stuk bekende foto's, maar om ze zo in een geheel te zien en te vinden is erg leuk. Meestal zijn het foto's van de bezetting die opduiken, dus in die zin is dit unieker te noemen.

Verder ontving ik eindelijk twee fotoalbum(pjes) die ik een maand geleden op een veiling won. Er waren wat moeilijkheden bij de post, maar gelukkig is het goed gekomen. Het zijn twee albums met een totaal van 125 foto's van de Minenräumschiff 11 (MRS 11). Dit moederschip voor kleine mijnenvegers (pinassen) lag in de zomer van 1940 onder andere in Delfzijl en later Hoek van Holland. Met de pinassen werden de binnenwateren, maar ook Harlingen en Terschelling aangedaan. Aan het einde van de oorlog lag het schip in Swinemünde, waar het door een mijnexplosie tot zinken werd gebracht. Enkele jaren geleden wist ik al een ander album van deze eenheid te verkrijgen. Een mooie aanvulling op hetgeen er reeds was met veel nieuwe foto's!

Maandag 9 oktober - De laatste open dag van 2023

De tijd vliegt, blijkt wel weer. Was gisteren zomaar de laatste open dag voor het seizoen 2023; een zeer succesvol en fantastisch seizoen. Zo rond de 35 bezoekers wisten de deur naar het museum te vinden. Zelfs nog de familie Glockemann uit België. Deze hebben speciaal voor het museum een reis gemaakt naar het hoge noorden. Hun vader/opa zat namelijk tijdens de oorlog gelegerd in Batterie Delfzijl. Zelf wisten ze dat niet, maar in het voorjaar had ik iemand van de familie een bericht gestuurd via Facebook waarop zeer enthousiast werd gereageerd. Ze zijn blij dat ik hun meer kon vertellen over de diensttijd van de vader/opa. Natuurlijk wilden ze graag de verhalen en spullen die bij Batterie Delfzijl horen graag aanhoren en aanzien. Dat vond dus gisteren plaats. Ruim 2,5 uur duurde het bezoek en het was erg gezellig. Ook kwam de heer T. Mensinga op bezoek. Zijn broertje kwam om het leven bij de landmijnexplosie in Delfzijl waarover ik vorige week schreef. Geheel toevallig kwamen gelijktijdig nog een familielid van Mensinga en een oude Duitse vriend langs, eveneens naar aanleiding van dit verhaal. Naja, toevallig… vroeg men zich terecht af.

Ook nog weer wat nieuwe spullen gekregen waaronder een Duitse kist voor ontstekers die is achtergebleven in de suikerfabriek te Groningen. Een oom vond nog een paar interessante blikjes in een kringloop. Verder ontving ik vorige week nog een klein fotoalbum van Batterie Larrelt nabij Emden en kreeg ik vandaag van de familie van der Beek uit omgeving Delfzijl een drietal persoonsbewijzen, wat andere bescheiden en een set originele foto’s van de bevrijding van Delfzijl. Bedankt allemaal! Nu het museum weer klaarmaken voor 2024!

Woensdag 4 oktober - Papier

Het blijft een terugkomend iets: papier. Papier in de zin van documenten, maar ook foto’s en boekjes. Verleden week was weer zo’n week. Hele stapels wisten de weg naar het museum weer te vinden. Om te beginnen, allereerst een boek van de Marine Kraftfahr Kompanie Vlissingen. Een ‘ver van m’n bed show’, maar ook weer niet. Een deel van de eenheid lag namelijk eerst in Groningen en daarvan heb ik enkele foto’s. Sommige militairen zie ik zelfs terug in het boekwerk van Vlissingen. Het is een rijkelijk geïllustreerd document uit het dagelijks leven van de transportafdeling van de Kriegsmarine op Walcheren.

Verder kwam er nog een stapeltje foto’s binnen van een Luftwaffe Helferin in de stad Groningen. De dame in kwestie, naam onbekend, was gestationeerd in de FluKo (Flugwachkommando) te Groningen. Enkele foto’s zijn op de Vismarkt gemaakt en één opname is van de telefoonruimte binnenin de FluKo. Daarnaast ook nog een foto van een jonge landmacht (Heer) soldaat samen met zijn vader die diende bij de Zollgrenzschutz. Van de jonge knaap heb ik reeds twee foto’s waarvan één is gemaakt door een Groninger fotograaf.

En tot slot nog een enorme vracht documentatie, teveel om allemaal op de foto te zetten. Het is materiaal van de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten en de Politieke Opsporingsdienst te Appingedam en Loppersum. Hierin veel gegevens over NSB-ers, achtergebleven oorlogstuig en veel andere interessante zaken. Het ligt allemaal nog een beetje overhoop, dus binnenkort wordt er orde geschept in het geheel. Op een later punt zal het waarschijnlijk gedigitaliseerd gaan worden. Erg bijzonder materiaal waarmee op een correcte wijze moet worden omgegaan, zeker omdat het voorzien is van veel persoonlijke én gevoelige informatie.

Dinsdag 12 september - Open Monumentendag 2023

OMD 2023 was, net als alle voorgaande edities, een groot succes te noemen. Weliswaar rustiger dan voorgaande jaren maar niet minder leuk. De hoge temperaturen speelden hierin waarschijnlijk een belangrijke rol. Zo’n 120 bezoekers wisten, verspreid over beide dagen, het museum te vinden. Veelal zeer geïnteresseerd publiek die langer dan gemiddeld in het museum vertoefden, waardoor het continu redelijk druk te noemen was. We ontvingen publiek van jong tot oud en van mensen uit de straat tot mensen uit Urk en zelfs Griekenland!

Ook mochten we nieuwe schenkingen ontvangen voor de collectie, met als topstuk een bijzonder dubbelloops Kriegsmarine seinpistool uit 1940 van de fabrikant Walther. Het roestvrijstalen pistool (vrij te bezitten in Nederland) was van de heer Vonk. Meneer las onlangs een stukje op RTV Noord over de boekenlegger van Batterie Nansum. Hierop mailde hij mij dat hij in het bezit was van het wapen en vroeg of zoiets interessant is voor het museum, zo ja, dan wou meneer deze in bruikleen afstaan. Heel graag antwoordde ik, want zoiets past precies in de collectie. Na even rondgelopen te hebben kwam de heer Vonk tot de conclusie dat het pistool beter geschonken kon worden, en zo geschiedde. Hiermee wordt dit wapen een vast onderdeel van de tentoonstelling.

Verder ontving het museum een wel heel bijzonder vingerhoedje. Het vingerhoedje, voorzien van meerdere swastika’s zou gebruikt zijn door de NSB-burgemeester van Winsum. Helaas valt het niet te verifiëren, maar een interessant stuk is het wel. Ook werden we verblijd met een tweetal bomscherven. De scherven werden in 1943 door de heer Reinders, toen wonende op boerderij Groot Zeewijk te Warffum, gevonden nadat een Engelse bommenwerpen een noodafworp deed in de Noordpolder bij Warffum. Eén scherf werd tegen de gevel van de boerderij gevonden, een ander werd later in het land aangetroffen. De schade aan de boerderij bleef, afgezien van glasschade, gering. Het schijnt dat het vliegtuig die de bommen liet vallen door beschietingen was beschadigd en niet veel later in de Waddenzee stortte. Hier moet aan de hand van de datum nog wat meer onderzoek naar gedaan worden.

Zaterdag 2 september - Boekenlegger Batterie Nansum

Spannende momenten vorige week op een veiling. Er werd namelijk iets geveild en dat moest ik hebben voor het museum. Hoog inzetten dus en maar hopen dat je uiteindelijk de hoogste bieder bent. Gelukkig was dat ook zo. De prijs was lager dan ik inzette, maar met alle bijkomende veilingkosten werd het al met al een duur stukje stof. Maar ik weet uit ervaring: je kan beter iets te duur kopen dan het mislopen en het misschien wel nooit meer tegenkomen. Dat laatste is vrij reëel, want in de tijd dat ik verzamel, nu zo’n 12 jaar, ben ik hem nog niet eerder tegengekomen en andere verzamelaars evenmin.

Het object waar het over gaat betreft een stoffen boekenlegger van de Marine Flak Batterie Nansum. Deze batterij, onderdeel van de Marine Flak Abteilung 256, was bewapend met vier 10,5cm. kanonnen die stonden opgesteld op de zeedijk nabij het dorp Holwierde, zo’n vier kilometer ten noorden van Delfzijl. De boekenlegger is uitgebracht ter gelegenheid van kerst 1942 ‘’Kriegsweihnachten 1942’’. Ik heb reeds een exemplaar van Batterie Delfzijl in de collectie en weet dat ook andere batterijen waren voorzien van dit type boekenlegger. Helaas zullen de meesten, nog liggend in boeken, verdwenen zijn bij het oud papier. Gelukkig is dit exemplaar aan de collectie toegevoegd!

Zondag 27 augustus - Rommelmarkt

Gisteren een leuke rommelmarkt in Duitsland bezocht. In de eerste 5 uur lopen helemaal niets gevonden. In het laatste half uurtje vond ik zowaar nog een Kriegsmarine schaal. Een kwartier later vond ik nog een pet waaraan ik eerder al voorbij gelopen was. Deze keer toch wat beter bekeken en het blijkt een Schirmmütze te zijn van de Deutsche Reichspost. De pet is in 1940 vervaardigd bij de Mützen-Fabrik Paul Neumann uit Oldenburg. Gelukkig lag het spul niet bij de handelaren waardoor de prijzen meer dan vriendelijk bleven!

Nu enkel nog een geschikte adelaar voor de pet zien te vinden, maar deze blijken moeilijk verkrijgbaar.

Zondag 20 augustus - Bergen en dalen

Bergen en dalen, zo vergaat het vele verzamelaars wel denk ik. Of het komt op bulten, of het is rustig. Momenteel is er weer een berg binnengekomen. Ten eerste een veldtelefoon van de Kriegsmarine met het daarbij behorende Sprechgarnitur C/39a. De set is compleet en bevindt zich in zeer goede toestand. De telefoon heeft de originele aansluiting voor de borstmicrofoon en is zelfs voorzien van een originele batterij. Dergelijke sets werden veelal gebruikt voor communicatie binnen kust- en luchtafweerbatterijen van de Duitse marine, maar werden ook gebruikt op boten en schepen om bevelen door te geven. Het is nu de tweede binnen de collectie en zal een mooi geheel gaan vormen op één van de uniformen.

We blijven nog even bij de Kriegsmarine, want vorige week vond ik op een rommelmarkt tussen een partij foto’s een drietal foto’s die mijn interesse hadden: twee portretfoto’s van fotografen uit de stad Emden en een foto van de Seefliegerhorst Borkum. Het bijzondere aan deze laatste is dat er zowel mannen van de Luftwaffe als de Kriegsmarine te zien zijn. De vliegers hadden een gemeenschappelijk doel en werden daarom ook door elkaar ingezet. Een mooie aanvulling op de foto’s die ik reeds heb van deze Seefliegerhorst.

Verder wist ik nog de hand te leggen op vier portretfoto’s van een Duitse marineofficier. Binnen een ogenblik zag ik dat twee foto’s gemaakt moesten zijn in Batterie Delfzijl. Enkel kwam de officier mij niet direct bekend voor, maar de twee andere foto’s wisten dit te onthullen. Deze zijn namelijk gemaakt bij een studiofotograaf in Salzwedel te Duitsland. Even zoeken in de lijst en hij was zo gevonden (en bij nader inzien had ik reeds foto’s van deze militair). De man op de foto’s betreft de Oberleutnant Hans-Joachim Schulze. Schulze werd in 1920 geboren te Salzwedel en deed voor de oorlog een studie tot jurist. Hij kwam op 29 mei 1942 in Batterie Delfzijl terecht als Batterieoffizier. Op 3 juli 1944 vertrok hij uit de luchtdoelbatterij in Delfzijl, maar bleef wel gelegerd in deze havenplaats. Hij kwam een paar honderd meter verderop terecht in de Stabsbatterie van de Marine Flak Abteilung 256, gelegen in de zeevaartschool Abel Tasman. Schulze overleefde de oorlog, maakte zijn studie tot jurist af en overleed in 1986.

Tot slot nog een Duitse stafkaart gevonden die werd gebruikt door Kapitän zur See Hans Ahlmann. Ahlmann was vanaf september 1943 tot oktober 1944 Kommandeur van het 6. Marine Flak Regiment en eveneens de Kommandant van de Abschnitt Emden. Op de kaart staat de marsroute aangegeven vanaf Amsterdam naar Duitsland. Op deze Marschstraße is op elke 25 kilometer een nachtrustplaats aangegeven. Een bijzondere kaart naar mijn idee, nu enkel nog even een geschikte plek er voor zoeken.

Dinsdag 8 augustus - Een brief uit de Napoleontische tijd

De open dag verleden zondag was zeer geslaagd. De hele dag een mooie doorloop en een gevarieerd publiek. Om sluitingstijd stond de teller op 45 bezoekers, niet verkeerd!

Verder is het qua aanwinsten rustig en de aanwinst die er is komt wel uit een oorlogsperiode, maar niet die van de Tweede Wereldoorlog. Huh, wat moet je er dan mee kun je je afvragen?

De aanwinst, een brief in dit geval, is geschreven op 29 oktober 1812 te Delfzijl. Dat is ook zo ongeveer het enige wat ik begrijp aan de brief want hij is namelijk geschreven in het Frans. De schrijver was de Franse kolonel Pierre Maufroy. Maufroy was de commandant van het Franse garnizoen in Delfzijl en was een bijzonder mannetje. Hij wist niet van opgeven namelijk, zelfs niet toen Napoleon reeds naar het eiland Elba was verbannen. Maufroy bleef standhouden en wou niet geloven dat het leger van Napoleon zich had overgegeven. Anderhalf maand nadat Napoleon werd verbannen, eindigde op 23 mei 1814 het Beleg van Delfzijl dat ruim een half jaar had geduurd.

De brief stond al geruime tijd te koop en niemand bleek interesse te tonen. En omdat ik ''wel iets'' met geschiedenis heb en zelf in Delfzijl woon de brief maar gekocht.

Vrijdag 4 augustus 

Woensdag 19 juli  - Van alles en nog wat!

Er is recentelijk weer van alles binnengekomen! Waaronder drie fotoalbums. Het eerste album is van de Marine Flak Batterie Harle (Wangerooge) en 6. Ersatz Marine Artillerie Abteilung te Groningen. Het tweede album is van de Kriegsmarine op Borkum (6. Marine Artillerie Abteilung) en de laatste is van Zuidlaren. Deze militair belandde later in Batterie Schillig nabij Wilhelmshaven.

Vrijdag 7 juli - Aanwinsten

Morgen is het museum weer geopend van 10:00 tot 16:00. Het belooft een warme dag te worden, maar in het museum is het relatief koel. Een goede reden om een bezoekje te brengen!

Ook nog weer wat nieuwe aanwinsten: Een set foto's van de Kriegsmarine in Groningen, een knijpkat die ik kreeg van een collega en van een inwoner uit Delfzijl ontving ik nog een Canadese 6 Ponder huls.

Donderdag 29 juni - Een brief uit concentratiekamp Buchenwald

Vorige week won ik op een veiling een bijzonder poststuk, namelijk een brief geschreven vanuit concentratiekamp Buchenwald. De brief werd geschreven door Minto van der Sluis en was geadresseerd aan zijn familie aan de Coehoornsingel in Groningen. Inhoudelijk zijn dit soort brieven nooit heel gedetailleerd doordat de post werd nagelezen door de Duitsers (censuur), de blauwe vegen door de tekst zijn het bewijs hiervan.

Minto werd op 25 september 1913 geboren en trouwde in 1935 met Hillegie van der Sluis (geboren Brinkhuizen). Van beroep was Minto kapper en was hij lid van de Communistische Partij van Nederland (CPN). Voor illegaal werk binnen deze partij werd hij op 28 maart 1941 al opgepakt en naar Kamp Amersfoort gestuurd. Een jaar later volgde deportatie naar kamp Buchenwald. Hier overleefde Minto 3,5 jaar in het kamp, ruim 56.000 andere gevangenen konden het niet navertellen. Op 11 april 1945 werd Buchenwald door de Amerikanen bevrijd. Minto keerde terug naar zijn familie en werd later onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis. Hij overleed op 7 december 1991.

Het verhaal moet nog verder worden uitgezocht, maar de aanwezige informatie is summier. Er is ondertussen een poging ondernomen contact te krijgen met zijn familie. Hopelijk levert dit nog nieuwe informatie op!

Zondag 18 juni - Wederom hartelijk dank!

Gisteren kwam de grote schenker van het museum weer langs. Inmiddels zijn we door de schenkingen van deze familie haast aan een uitbreiding toe, maar tot nu toe weet ik alles nog redelijk te plaatsen in het museum. De schenkingen dit keer: helm voor tankbemanning welke vermoedelijk is achtergebleven in Haren na de gevechten, een Nederlandse pet model M1912 en een aantal vliegtuigjes die werden gebruikt voor de Flugzeugerkennungsdienst. Ook deze zijn gevonden in Groningen.

Wederom hartelijk bedankt!

Maandag 12 juni - Foto’s, foto’s en nog eens… een huls

Recent zijn er twee fotoalbums binnengekomen. De eerste betreft er één van een Kriegsmarine eenheid, vermoedelijk de 6. Marine Artillerie Abteilung. De foto’s zijn in de meidagen van 1940 gemaakt. De militair had als eindstation Den Helder, maar voor hij daar kwam ging hij de Groninger provinciegrens over en kwam over Kornwerderzand. Voor mij is vooral het deel direct over de provinciegrens interessant. De eenheid had namelijk een eetpauze in Finsterwolde. Een deel van de foto’s zijn gemaakt tijdens deze pauze en alle gebouwen die zichtbaar zijn bestaan nog steeds.

Het tweede album is eveneens van de 6. Marine Artillerie Abteilung, maar dan uit 1933. Geen spectaculair fotoalbum (beetje dertien in een dozijn idee), maar toch weer wat leuke plaatjes van Emden en Borkum erbij. Verder een viertal foto’s van de Räumboot R-22 van de 1. Räumbootsflottille. Eén foto is gemaakt bij de sluis in Gaarkeuken, een ander in het Eemskanaal te Delfzijl. Van de 9. En de 10. Flottille had ik reeds foto’s, dus een leuke aanvulling. Wie weet is elk flottielje de sluizen in Groningen wel eens gepasseerd…

Tot slot nog een huls met een leuk verhaal. Sinds ik werkzaam ben bij de gemeente kom ik regelmatig in gesprek met de inwoners. Een man waar ik regelmatig mee spreek belde mij op met het verhaal nog enkele spullen in bezit te hebben en deze graag aan het museum wou doen. Bij het doorgeven van zijn adres op de spullen op te halen ging er opeens een lampje branden; ik doe altijd het groenonderhoud bij meneer in de tuin. Na het werk direct langsgegaan en de spullen opgehaald (niet op de foto). Meneer vertelde ook over een 10,5cm. Flak huls welke zijn vader kort na de oorlog bij Batterie Termunten had weggehaald. Wegdoen deed hij hem niet want hij werd gebruikt als paraplubak, maar ooit zou die richting het museum gaan. Een week later was meneer aanwezig bij mijn boekpresentatie en vertelde dat de huls op kortere termijn wel weg mocht. De vrouw had gezegd dat de paraplus ook wel aan een kapstok konden hangen. Weer een week later was ik wederom voor tuinonderhoud in de straat toen meneer naar buiten kwam lopen met de huls. Ik mocht hem hebben. Bijzonder hoe iets kan lopen, van misschien ooit naar binnen afzienbare tijd. Mooie dingen!

Zaterdag 3 juni - Bevrijdingsrok

Een tijdje geleden werd een originele bevrijdingsrok te koop aangeboden. Door een oplettende volger van deze pagina werd ik hierover getipt. Snel contact opgenomen met de verkoper waarna we een akkoord bereikten over de prijs. Nu, na zo'n vier week, hebben we vanmorgen de rok opgehaald bij Snuffelschuur enumatil. Hartelijk dank voor de overeenkomst! Voor het museum een zeer fraaie aanwinst!

Oh ja, het museum is morgen geopend van 10:00 tot 16:00!

Donderdag 18 mei - Bevrijdingshelm Scheemda

Zojuist een prachtige helm in ontvangst mogen nemen van de familie Leijen uit Egmond. Mevrouw haar vader, Geert Heethuis, was schilder van beroep en heeft de helm vermoedelijk zelf beschilderd ter gelegenheid van de bevrijding van Scheemda.

Dit is met recht een uniek stuk te noemen!

Zaterdag 13 mei - Over de grens gegaan

Vanmorgen even de grens over gegaan om het een en ander op te halen in Ostfriesland. Een kennis vond niet lang geleden verschillende uniformdelen en een Colani Jacke van de Kriegsmarine op een vlooienmarkt.

Het jasje is eerst gebruikt door een Marinehelfer, dus gedragen door een kindsoldaat. Dit is te zien aan de onderkant van de mouw; je kunt namelijk precies zien waar de armband gezeten heeft. Later is de jas gedragen door een Obergefreiter (korporaal).

Tussen de uniformdelen zitten o.a. schouderstukken, armemblemen, een adelaar en kokarde voor op de pet en een hangsysteem voor een Kriegsmarine dolk.

Weer wat stukken die een plek gaan vinden in het museum!

Donderdag 11 mei - Munitiekist uit Westeremden

Begin deze week een berichtje in de inbox van een vrouw uit Westeremden. Ze hadden op de zolder van een schuurtje bij hun boerderij een munitiekist gevonden. Het schuurtje verkeert bijna in een bouwvallige staat en staat op de nominatie gesloopt te worden. Maar voor het zover was gingen ze eerst nog even kijken wat er zoal in lag. De kist moest er zeker al 40 jaar gelegen hebben, want niemand in de familie wist er van.

De kist is gemaakt om twee complete 3,7 inch luchtdoelgranaten in te vervoeren. In de collectie van het museum zijn meerdere hulzen van dit geschut te vinden, allen afkomstig uit deze omgeving en gebruikt om onder andere Delfzijl en Nansum te beschieten. Mooi om de kist erbij te hebben. Nog even schoonmaken en dan kan die worden tentoongesteld.

Dinsdag 9 mei - Een bonte mix

Een bonte mix van nieuwe spullen die in de voorbije dagen zijn binnengekomen:

Allereerst een asbak van de Marine Flak Batterie Termunten. Een versie zonder opschrift ‘Kriegsweihnachten 1942’ had ik nog niet. Deze kunnen ruilen tegen een exemplaar van Batterie Nansum. Aangezien ik recent één geschonken gekregen heb kon de gene die ik enkele jaren geleden heb gekocht de collectie verlaten. Hierbij kreeg ik ook nog een stukje stof met de gegevens van Hinrich Groenewold. Groenewold (geen familie) was de Batteriechef van de Leichte Flak in Delfzijl.

Ten tweede een draagrek voor de Tellermine (landmijn) T.Mi.35 in bijzondere camouflagekleuren. Vervolgens nog een setje documenten van Jan Hoendervanger uit Oude Pekela. Dit kwam recent tevoorschijn uit de nalatenschap van de heer Knol waarvan ik een tijdje geleden ook bijzondere documenten van mocht ontvangen. Tot slot nog enkele schenkingen die tijdens de open dagen afgelopen week zijn binnengebracht. Een deel hiervan is afkomstig uit Uithuizermeeden.

Donderdag 4 mei - Resultaat 'Niet weggooien'

Een compilatie van de spullen die afgelopen weekend geschonken zijn aan het museum:

- Wandelstok gemaakt door een krijgsgevangene

- Schaakbord gemaakt door een onderduiker

- Canadese schep en tas welke zijn achtergebleven nabij Appingedam

- Pak amateurtabak

- Distributiebescheiden Fam. Cornelissen

- Boekje van de NSB

- Embleem Royal Canadian Army Medical Corps

- Baretembleem Royal Canadian Dragoons

- Lint 'We zijn er nog niet... Maar: we komen er wel'

Vrijdag 28 april - 12. Vorposten Flottille

Dankzij een tip van een medeverzamelaar de hand weten te leggen op twee éénmalige items!

Het zijn items van de 12. Vorpostenflottille. Deze varende eenheid van de Kriegsmarine stond in voor de kust- en konvooibewaking in de Deutsche Bucht. Ook ruimden ze zeemijnen en werden, indien nodig, ingezet bij het redden van drenkelingen of het verwijderen van wrakken. Een multifunctionele eenheid dus. Eén van de thuishavens was Delfzijl, althans die van de B-Gruppe.

Het ene object toont een gashandel voor een boot welke gemonteerd is op een blok hout. De gashendel is op verschillende plaatsen voorzien van Kriegsmarine stempels. Op het blok hout zijn twee koperen plaatjes gemonteerd. Op de ene staan de thuishavens (waaronder Borkum en Terschelling), met daarbij de Duitse rijksadelaar en het andere plaatje is voorzien van het woord Stammtisch, wat aangeeft dat dit bijzondere object op de stamtafel van de eenheid heeft gestaan. Het andere object, een soort van tafelvlag/vaantje heeft een afbeelding van de Vorpostenboot 1201. Deze boot hoorde bij de A-Gruppe, maar is ongetwijfeld ook wel eens in Delfzijl geweest. Boven de boot staat het hakenkruis afgebeeld.

Beide stukken krijgen een plaats bij de vitrine van de 12. Vorposten Flottille.

Maandag 24 april - Marine Flak Batterie Nansum

Een dikke maand geleden ontving het museum een brief vanuit Düsseldorf, Duitsland. Vreemd, zo uit het niets. Zou het nog een reactie zijn op een brief die ik enkele jaren geleden verstuurde? De naam kwam mij niet bekend voor en dat bleek ook te kloppen. De brief was afkomstig van de heer Köchling. Hij schreef dat zijn vader als Hauptgefreiter bij de Marine Artillerie in april 1945 om het leven gekomen is bij een bombardement op de havenstad Kiel. Ook was hij in het bezit van een asbak van Batterie Nansum, maar hij had geen idee of zijn vader in Nansum zat gestationeerd. Nu kreeg je zo’n asbak niet zomaar, dus hij moet er wel gediend hebben.

Ook schreef Köchling of er interesse bestond om de asbak als schenking te krijgen voor het museum, maar natuurlijk! Na wat over en weer geschrijf meldde Köchling dat hij niet precies wist hoe dit breekbare stuk te versturen waarop ik een doos, gevuld met verpakkingsmateriaal en een briefje van 20 euro voor de verzendkosten, toestuurde. Deze doos kwam, mét inhoud, afgelopen vrijdag bij mij thuis aan. Een prachtige aanwinst voor de collectie, en zelfs in Duitsland weten ze het museum inmiddels al te vinden!

Zondag 16 april  - Start museumseizoen

Dat was een mooie start van het seizoen 2023!! Ca. 90 mensen wisten het museum te vinden; weinig zitten en veel praten. Precies zoals het hoort! Een breed en geïnteresseerd publiek, enkele bekenden, maar nog veel meer onbekenden. Ik blijf het mooi vinden dat dit altijd weer lukt. Ik zie het als een stukje waardering voor hetgeen er gerealiseerd is.

Met de bezoekers komen vaak ook weer interessante spullen mee, zo ook dit weekend:

- Twee Duitse Pertroleumkocher om de voertuigen, maar ook de olie van het motorblok te verwarmen. Bedankt Schatkoamer Ollerom!- Twee vellen Legionpostzegels (https://nl.wikipedia.org/wiki/Legioenzegel)- Een zelf gemaakt boekje over de bevrijding van 't Waar. In een schoolboekje zijn allerhande krantenknipsels geplakt. Hier is er maar één van!- Set distributiestamkaarten van Familie Boer welke destijds op een boerderij woonden te Wierum nabij Adorp.- Een originele Duitse stempel met opschrift 'Reichskommissar für die besetzten niederländischen Gebiete'. Of deze van Duitse makelij is, of dat deze is vervaardigd door en voor het verzet durf ik niet te zeggen.

Al met al, net als altijd eigenlijk, een zeer geslaagd weekend!

Vrijdag 14 april - Schenking familie de Vries

Afgelopen maandag scrolde ik wat op Facebook toen ik zag dat twee kennissen in Delfzijl bezig waren in een tuin. Ik was er al vrij snel achter waar dit was en vertelde één van de jongens dat het huis vanaf oktober 1944 tot 11 april 1945 was gevorderd. Daarop werd ik uitgenodigd om te komen zoeken met de metaaldetector. Zelf woon ik op drie minuten lopen van de betreffende woning, dus binnen mum van tijd was ik aanwezig. Bij aankomst even gepraat met de eigenaresse Janny de Vries en vervolgens in de tuin gezocht; helaas zonder resultaat. Wel vertelde Janny dat ze nog enkele foto’s en andere papieren had uit oorlogstijd.

Janny haar opa en oma, Albert de Vries en Janke van der Laan zijn in 1942 om het leven gekomen bij een bombardement op het dorpje Weiwerd nabij Delfzijl. Dit vond plaats op 20 juni 1942 toen een Wellington bommenwerper, welke onderweg was naar de havenstad Emden, werd belaagd door een Duits jachtvliegtuig. Om snelheid te winnen wierp de Wellington zijn lading, een 4000 ponder Cookie bom, af boven Weiwerd. Deze kwam middenin het dorp terecht. Juist op dat moment stond de familie de Vries in de deuropening van hun woning. Van vader en moeder werd niks meer teruggevonden, de kinderen kwamen er nagenoeg zonder kleerscheuren van af. De schade in het dorp was immens en maar liefst zeven inwoner lieten hierbij het leven.

Albert werkte tot zijn overlijden in 1942 als havenarbeider in Delfzijl. Hiervoor kreeg hij van de Hafenüberwachungsstelle Delfzijl een groen Ausweis. Hiermee kon hij de haven betreden. Een rood Hafenausweis was bedoeld voor arbeiders die in Duitsland werkten en om die reden de haven van Delfzijl te betreden. Zoon Heijo de Vries kwam na het overlijden van zijn ouders bij opa en oma te wonen. Het rapportboekje van de Openbare Lagere School te Weiwerd is een bewijs hiervoor, gezien deze altijd werd ondertekend door de ouders of voogd. Plots stond hier de naam van zijn opa genoemd.

De oorlog heeft op Heijo – vanzelfsprekend - een diepe indruk achtergelaten. Hierdoor zijn deze spullen bewaard gebleven. Ook was hij als kind aanwezig bij de op 27 september 1943 gecrashte B17 Flying Fortress te Geefsweer even ten zuiden van Farmsum. Hiervan zijn zelfs nog foto’s bewaard gebleven welke nu ook een weg naar het museum hebben gevonden. Dit past uitstekend bij de paar onderdeeltjes die ik hiervan heb.

Donderdag 6 april - Aanwinsten maart 2023

- Nederlands identificatieplaatje van Adolf Herman Stadlander uit Termunten. Stadlander diende voor 1940 bij de Overijsselse afdeling van het Vrijwillige Landstorm Korps Motordienst.

- Twee poststukken, waarvan één best wel bijzondere: een ansicht verstuurd door een Duitser die in augustus 1939 een bezoekje bracht aan Middelstum. Wat waren de motieven hiervoor, zo kort voor de mobilisatie van het Nederlandse leger?

- Setje Duitse foto's van mei 1940 met o.a. Winschoten en Nieuweschans. Verder een tweetal portretfoto's van een Duitse infanteriesoldaat gemaakt te Groningen.

- Duitse munitiekist gebruikt als verbandkist

- 2cm. Flak kist voor twee magazijnen

- Duitse munitiekist voor machinegeweerpatronen in zandkleur.

Veel van dit is vanaf volgende week (15 en 16 april) te zien tijdens de eerste open dagen van 2023!

Zondag 3 april - Verzet Loppersum, Marten Knol

Vorige week ontving ik van de heer Knol, mijn oud-leraar van de hoveniersopleiding een stapeltje papieren uit oorlogstijd en daarna. De documenten behoorden toe aan zijn opa Marten Knol. Marten, geboren te Baflo in 1901, trouwde in zijn latere leven met de in 1908 geboren Trijntje Lenting. Marten was baggerwerker van beroep en hij was tijdens de oorlog leider van het verzet in Loppersum, waar hij en zijn gezin toen woonden. Op het laatst van de oorlog en na de bevrijding werd hij ondercommandant bij de Binnenlandse Strijdkrachten en zag er, samen met de Canadezen op toe, dat de laatste Duitsers het dorp verlieten en de collaborateurs werden opgepakt. Marten kocht later een Harley Davidson motor welke eens aan het Canadese leger toebehoorde. Hier heeft men nog jaren plezier aan beleefd!

De documenten zijn altijd bewaard door Marten zijn zoon Harry Knol, die als kind de oorlog in Loppersum heeft meegemaakt. Het heeft diepe indrukken op hem achtergelaten en tot op het laatst werd er over gesproken. Harry is 24 maart j.l. op 90-jarige leeftijd overleden. Ik was bij de uitvaart aanwezig en vond het ontzettend bijzonder én dankbaar dat het museum met naam en toenaam werd genoemd in de toespraak. Voor mij reden temeer om goed zorg te dragen voor deze documenten.

Vrijdag 17 maart - Nederlands setje

Twee week geleden ontving ik van mevrouw van der Kolk een prachtig stapeltje documenten en uniformdelen toebehorend aan haar vader Johannes van der Kolk uit Zwollerkerspel. Johannes werd op 24 oktober 1911 geboren en nam in 1931 dienst bij het Regiment Wielrijders. Later verruilde hij zijn fiets voor een motor en kwam zo terecht bij het Korps Motordienst. Het exacte hoe en wat wordt later nog onderzocht. Hulp hierbij is altijd welkom; het Nederlandse leger en onderzoek hiernaar is mij niet goed bekend.

De set bestaat uit het oorlogszakboekje met identificatieplaatje, een tweetal stoffen emblemen en een aantal papieren. Verder een speld van de Politie Technische Dienst. Wat de link daarvan is met de rest ga ik nog navragen bij de dochter. Tot slot nog twee boekensteunen die gemaakt zijn ter herinnering aan de Grebbeberg.

Donderdag 9 maart - Embleem M.Fl.A. 256

Na meer dan tien jaar zoeken eindelijk gevonden; een stoffen embleem van de Marine Flak Abteilung 256!

Deze afdeling van de Duitse luchtdoelartillerie werd in maart 1942 opgericht te Delfzijl en bestond uit de Stab (staf), Batterie Delfzijl, Batterie Termunten, Batterie Nansum, een afdeling Leichte Flak en een afdeling met zoeklichten en had verder een radarstelling en enkele luisterposten onder zijn hoede.

Het embleem is vermoedelijk gemaakt voor sportkleding, maar fotografisch bewijs hiervoor ontbreekt. Het is het derde exemplaar die voorbij gekomen is sinds 2009 en daarmee redelijk zeldzaam te noemen. Inmiddels heb ik er een plekje voor kunnen vinden in het museum en is vanaf 15 april in het echt te bekijken.

Zondag 5 maart - Tekeningen kunstenaar Piet Snel

Ik heb een kleine achterstand wat betreft de updates van alles wat recent nieuw binnengekomen is. Gelukkig nu even de tijd gevonden om jullie een aantal tekeningen te laten zien die ik vorige week mocht ontvangen.

De tekeningen zijn gemaakt door de kunstenaar Piet Snel. Piet/Pieter werd op 12 juni 1911 geboren te Leiden en overleed in de stad Groningen op 19 september 1991. Op www.kunsthandelvanderkamp.com vond ik onderstaand verhaal over de heer Snel:

‘’Pieter Snel is in 1911 Geboren te Leiden waar hij tot het begin van de oorlog gewoond heeft.
Piet kreeg tussen 1928 en 1932 te Leiden zijn eerste privé teken- en schilderlessen van de kunstenaar H. Batenburg. In de oorlogsjaren is hij in verband met de schaarse voedsel situatie in West-Nederland vertrokken naar Noord-Nederland en kwam terecht in Groningen waar hij in 1991 is overleden. Naast het vervaardigen van kunst heeft Snel ook gedoceerd aan de Nijverheidsschool en de Volkshogeschool te Groningen.
Hij aquarelleerde, schilderde en tekende studies o.a. van zijn reizen en verwerkte hierin fantastische, surrealistische en abstracte motieven. Hij was achtereenvolgens lid van De Prinsenhof, Het Narrenschip (1950) en NU 1959’’ 

De geschonken tekeningen hebben allen een oorlogs motief en zullen vrij kort na de bevrijding vervaardigd zijn. Snel heeft onder andere in de stad Groningen, Den Andel en Peize gewoond. De laatstgenoemde woonplaats valt ook terug te zien in de tekeningen. Ook interessant is de tekening van de spoorwegstaking.

Het museum is ontzettend blij met dergelijk materiaal, want uniek is het zeker!

Zondag 26 februari - 'Ons Dorpshuis'

Vandaag een serie bijzondere foto’s die ik onlangs kocht. Het betreft een serie van Duitse militairen bij ‘Ons Dorphuis’ in Loppersum. In de collectie bevond zich reeds een foto hiervan, maar is nu met zeven stuks uitgebreid.

Het dorpshuis in Loppersum werd in december 1940 al eens voor een week gevorderd door 50 militairen van het Heimatpferdepark X Lüneburg terwijl ook in het gebouw Rehoboth 50 en in Hotel Spoorzicht nog eens 30 man van deze eenheid werden gekazerneerd. Op 1 februari 1941 was het wederom raak toen de 2e compagnie van het Infanterie Regiment 158 arriveerde in Loppersum. Een lokaal van de O.L. School aan de Kruisweg werd gevorderd voor een militair arts. Op dezelfde dag werd ook het dorpshuis gedeeltelijk gevorderd. Een volledige vordering van dit gebouw volgde op 16 mei 1941. Huismeester de Vries was hierdoor genoodzaakt te verhuizen, waarop de burgemeester van Loppersum een rekening van 25 gulden voor het verhuizen indiende bij de Duitsers, welke later ook betaald werd. In oktober 1941 werd de huismeester nog eens opgezadeld met extra kosten, want de Duitsers besloten de centrale verwarming te verbeteren en een wc te bouwen op kosten van de eigenaar. Hierop schreef de burgemeester wederom naar de Duitsers over de vergoeding hiervan, maar zei zeiden dat de verbouwing een verbetering van het gebouw was en het daarmee de waarde doet laten stijgen. Na opheffing van de vordering zal de oorspronkelijke eigenaar erop vooruitgaan waardoor de volledige kosten niet bij de Duitsers kan worden gedeclareerd. Overigens werd er wel maandelijks huur betaald.

Op de ronde gevel pronkte de Duitse adelaar met daarboven het V-Teken, net als op de dakpannen aan de linkerzijde van het gebouw. Dit stond symbool voor 'V=Victorie, want Duitschland wint voor Europa op alle fronten'.

Wat het Infanterie Regiment 158 precies kwam doen in Loppersum blijft giswerk, wel is zeker dat ze werden ingezet om het bevelsgebied van de ‘Abschnitt Friesland’ te bewaken en de verdedigen indien nodig. Op 15 maart 1942 verliet de eenheid Loppersum en werden vanaf juni ingezet aan het Oostfront.

Een deel van deze informatie werd gevonden in het archief van de gemeente Eemsdelta.

Donderdag 16 februari - Boeken Batterie Delfzijl

Het gebeurt niet vaak dat ik boeken aankoop voor het museum, maar als ze een link hebben met de omgeving in oorlogstijd is dat natuurlijk van harte welkom. Zo ontving ik vandaag 12,6kg aan boeken. Deze behoorden ooit toe aan de Duitse Willy Lenschow. Hij diende vanaf juni 1940 tot 1 januari 1944 in Batterie Delfzijl als bemanningslid van het 2. Geschütz en hij voerde verder zijn beroep als kapper uit bij de Duitsers in Delfzijl.

Tussen de 30 boeken die ik vandaag ontving zitten zeven met (gekalligrafeerde) teksten of een afbeelding. Voor haast elke beweging werd destijds een boek cadeau gedaan. Of het nou om een sportwedstrijd ging of dat je medewerking had verleend bij het opbouwen van een feestje; lezen zul je!

Er komt in de toekomst nog meer materiaal vrij uit de nalatenschap van Lenschow. Ik ben benieuwd...

Eerder dit jaar ontving ik al een boekje die door de Batteriechef van Delfzijl Dr. Adolf Heger was ondertekend uit de tijd dat hij in Batterie Larrelt bij Emden zat. Twee week terug ook een dergelijk boek ontvangen, welke cadeau gedaan was aan de Oostenrijkse Haider die ook vier jaar in Delfzijl zat. Zo is het er nooit en dan zomaar op bulten. Erg bijzonder wel.

Zondag 12 februari - Een niet alledaagse update

Een niet alledaagse update. Gisteren ben ik namelijk naar het museum 'Alter Flakleitstand' te Grebswarden (Duitsland) geweest. Dit museum probeer ik ieder jaar wel eens te bezoeken. Richard, de eigenaar van het museum en ik kunnen goed met elkaar; beiden hebben we zo ongeveer hetzelfde verzamelgebied. Onlangs besloot ik een deel van de fotocollectie af te stoten. Het ging hier om foto’s, fotoalbums en documentatie van de Marine Flak rond Wilhelmshaven en Bremerhaven. Zelf heb ik er al die jaren niks mee gedaan en verwachtte ook niet dat dit überhaupt ooit nog ergens voor gebruikt ging worden, dus weg ermee. Richard had er veel belang bij, want zijn museum, gevestigd in een oude commandocentrale van de Marine Flak, had tijdens de oorlog een groot deel van de luchtdoelartillerie in deze omgeving onder zijn hoede.

Met (een bijna) gesloten knip werd er een goede ruil gedaan waardoor het Oorlogsmuseum Middelstum nu enkele topstukken rijker is:

- Takelhemd met witte broek van de Kriegsmarine

- 7x50 U-Boot verrekijker van de Kriegsmarine, geproduceerd door BLC (Carl Zeiss)

- 10x50 Kriegsmarine verrekijker, geproduceerd door het Franse bedrijf HUET

- Twee Duitse munitiekisten, één marine grijs en de ander voorzien van 3-kleuren camouflage. (Deze laatste werd elders gekocht)

- Kriegsmarine ponjaard/dolk van de firma Hörster uit Solingen

- U-Boot Kriegsabzeichen van een onbekende maker.

Veel van deze dingen stonden al lang op de wensenlijst, maar het bleef er altijd maar bij. Nu nog een goede plek uitzoeken is het museum!

Dinsdag 31 januari - Op de valreep

En dan is het alweer bijna februari. Op de valreep nog een update van de nieuwste zaken in de collectie:

- Duitse Luftwaffe helm met restanten van zandkleurige camouflageverf en een Duits munitiekistje.

- Het boek 'Flandern' opgedragen aan Hermann Haider uit Oostenrijk ter gelegenheid van zijn verjaardag. Hermann, geboren in 1922, was van beroep schoorsteenveger. Tussen september 1940 tot april 1944 diende Haider in Batterie Delfzijl bij het 1. Geschütz. De gekalligrafeerde tekst werd gemaakt door Hinrich Groenewold (geen familie) uit Borkum. Hinrich was de Batteriechef van de Leichte Flak (licht luchtafweergeschut) in Delfzijl. Een mooie toevoeging aan de Batterie Delfzijl collectie!

- Setje documenten van Frederik Kielman uit Haren. Kielman werd in 1944 tewerkgesteld in Drenthe om verdedigingswerken aan te leggen. De set is net vandaag binnengekomen, dus veel tijd om er goed naar te kijken heb ik nog niet gehad. Een interessant geheel is het wel.

Zondag 22 januari - Franeker en Larrelt

Het gaat voortvarend met de collectie! Gisteren ontving ik een wandbord van de Schieß-Stab Franeker, een opleidingseenheid voor de luchtdoelartillerie van de Luftwaffe. Het bord is vervaardigd door Tichelaar Makkum. Verder nog een leesboek met op het voorblad een dedicatie aan een militair van Batterie Larrelt (Emden) ter gelegenheid van zijn verjaardag. Het boek is cadeau gedaan door Leutnant M.A. (Marine Artillerie) und Batteriechef Dr. Adolf Heger.

Dr. Heger werd in 1942 overgeplaatst naar Batterie Delfzijl. Hier sneuvelde hij op 28 april 1945 tijdens de gevechten bij de batterij. Op de laatste foto is Dr. Heger te zien terwijl hij aardappels aan het schillen is in Batterie Larrelt.

Donderdag 19 januari - Erkennungsmarken en fotoalbum Siemens

Druppelsgewijs komen de nieuwe zaken binnen meldde ik eerder deze week. Gisteren ontving ik twee Erkennungsmarken (identificatieplaatjes) van het Flieger Ausbildungs Regiment 51 en het Flieger Regiment 53. Beide eenheden waren in het najaar van 1944 gelegerd in de provincie Groningen. Of deze twee plaatjes ook daadwerkelijk in Groningen geweest zijn valt niet na te gaan.

Als tweede ontving ik gisteren een uniek fotoalbum. Het is het album van ingenieur Hans Bohlig uit Duitsland. In 1964 was Bohlig 40 jaar werkzaam bij Siemens getuige de oorkonde voorin het album. Siemens, tegenwoordig nog steeds een bekend bedrijf, produceerde voor en tijdens de oorlog volop voor de Duitse oorlogsindustrie. Het bedrijf maakte onder andere zoeklichten en luisterapparaten.

Het album toont ongeveer 30 (voor)oorlogse foto's, veelal van de door hun gemaakte apparaten, maar ook de fabriek na een bombardement. Van de vele duizenden foto's die het museum rijk is zijn dit veruit de meest scherpe foto's die ik tot dusver heb gezien.

Het fotoalbum heeft indirect met mijn verzamelgebied te maken, want de Marine Flak in de provincie en Deutsche Bucht maakte veelvuldig gebruik van dergelijk materiaal. Ook zoek ik met behulp van de metaaldetector op locaties waar dit soort apparaten gestaan hebben. Hier worden soms onderdelen gevonden, deze foto's maken het determineren van die onderdelen een stukje eenvoudiger!

Dinsdag 17 januari 2023 - De eerste aanwinsten 2023

De eerste aanwinsten update van 2023 heeft even op zich moeten laten wachten, maar druppelsgewijs komen de spullen, vooral papierwerk, weer binnen.

Het jaar begint met verschillende stukken Feldpost. Hierbij enkelen van Borkum (Marine Flak en Marinesignalstelle), maar de leukste is één van Batterie Termunten, geschreven in maart 1945. Ook enkele foto’s van Delfzijl wisten de weg naar mijn brievenbus te vinden, waaronder twee van Hotel Hooites aan de Waterstraat in Delfzijl. Het fotoalbum van de uitbater Hooites bevindt zich reeds in de collectie, maar daaruit ontbreken enkele kiekjes. Ik heb sterk het idee dat de twee foto’s uit dit album afkomstig zijn. In 1942 werd het hotel officieel gevorderd door de Duitsers waarna het werd omgedoopt tot ‘Verkehrslokal der Deutschen Wehrmacht’, een plaats om als soldaten onder elkaar te verblijven. Op dezelfde afbeelding twee portretfoto's van dezelfde militair. Eén is gemaakt te Groningen, de ander in Delfzijl.Verder een grote groepsfoto van het Grenadier Ersatz Bataillon 154 te Groningen in 1944 en een portretfoto van een Marineartillerist te Borkum.

Op foto vier een bidprentje van Rudolf Schreiner. Rudolf was één van de verdedigers van de ‘Pocket Delfzijl’. Op 21 april 1945 sneuvelde Schreiner waarna hij begraven werd in Spijk. Zijn lichaam werd in de tweede helft van de jaren 50 overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats te Ysselsteyn.

De vier daaropvolgende foto’s tonen een schriftje van een Duitse soldaat die zijn opleiding is begonnen bij de 2. Kompanie van de 6. Ersatz Marine Artillerie Abteilung te Zuidlaren, Drenthe. Hierin staan de basisbeginselen van het militaire leven, maar ook allerhande zaken over de werking van wapens, munitie, zoeklichten en luisterapparaten. Een erg interessant schriftje die nog meer onderzoek behoeft!

Tot slot nog een soort poster op A4 formaat van de Marine Flak Abteilung 244, Bremerhaven. De tekening is vervaardigd voor de kerst van 1944 en toont de oude en de nieuwe commandocentrale van deze luchtverdedigingsafdeling nabij het dorpje Spaden.

Zondag 25 december 2022 - Kerst

De kerstman is het museum niet vergeten!

De 25 ponder huls met inscriptie had ik eerder al eens ontvangen. De kist voor onderdelen van een 200cm. zoeklicht is deze week binnengekomen net als de Franse Huet 10x50 verrekijker die werd buitgemaakt door de Kriegsmarine.

Zondag 18 december - Borkum

Fotoalbum nummer 6 van Borkum is gisteren binnengekomen. Wederom een album van de 6. (VI) Marine Artillerie Abteilung uit de periode dat de Reichsmarine overging in de Kriegsmarine, zo omstreeks 1935/1936. Ook zitten er foto's van Emden in het album, daar zat dezelfde Abteilung.

Het laatste fotoalbum voor 2022?

Donderdag 15 december - Jugenderholungsheim Rolde

Bijzondere dingen, het overkomt mij wel vaker. Alles is natuurlijk geheel afhankelijk van wat je zelf bijzonder vindt. Maar twee fotoalbums van het Jugenderholungsheim Rolde in Drenthe is toch wel echt iets bijzonders denk ik.

Veel mensen weten niet dat enkele koloniehuizen in Nederland, die voor en na de oorlog werden gebruikt voor de zgn. bleekneusjes, tijdens de oorlog gevorderd waren door de Nationalsozialistische Volkswohlfahrt (NSV).

De NSV liet Duitse kinderen naar elders komen om zowel lichamelijk als psychisch aan te sterken, of simpelweg een korte vakantie te gunnen. Veel van hen waren bijvoorbeeld slachtoffer geworden van bombardementen en hadden niks meer of kwamen uit een gezin waar veel armoede heerste.

Alle kinderen waren lid bij de Deutsches Jungvolk (10 t/m 13 jaar) of de Hitlerjugend (14 t/m 17 jaar). De albums laten het dagelijks leven in het koloniehuis 't Ruige Veld te Rolde zien, maar ook de omgeving met onder andere de bekende hunebedden. Verder een serie foto's van parades door de binnenstad van Assen en instructies van de Kriegsmarine op de kazerne van de 6. Ersatz Marine Artillerie Abteilung, eveneens te Assen.

Al met al een bijzonder, weinig gezien onderwerp.

Zondag 27 november - Mengelmoes

Eindelijk weer een berichtje, het heeft even geduurd, maar stilgezeten heb ik zeker niet. Ontzettend druk met het Rottumeroog boek, maar daarover later in de week meer. Mooie ontwikkelingen zijn er gaande!

Op het laatste bericht met daarin de vraag of iemand kan helpen met fotomateriaal zijn genoeg positieve reacties binnengekomen, waarvoor dank! Er zit een persoon bij die mij bij nagenoeg elk gezocht vliegtuig kan helpen, erg fijn.

Dan de aanwinsten van de laatste tijd. Het is een ware mengelmoes geworden. Enkele weken geleden een partij Canadese uitrusting gekocht voor het project 'Cape Breton Highlanders'. Verder is er wat fotomateriaal binnengekomen van de provincie en daarbuiten. Hierbij een grote foto van het Grenadier Ersatz Bataillon 154 Groningen, setje foto's van de Scheinwerfer Imsum nabij Bremerhaven en een klein kiekje van Rottumeroog tijdens de oorlog.

Verder een helmplaat voor op de Nederlandse helm en een Soldbuch van een Kriegsmarine onderofficier die diende bij de Marine Artillerie op Borkum.

Tot slot gisteren nog weer een fraaie schenking gekregen van de familie waar ik dit jaar al zo ontzettend veel van heb mogen krijgen. Ditmaal een oude paspop, door de schenker lang geleden gevonden bij het grofvuil in de binnenstad van Groningen. Het hoofd behoeft wel enige verzorging, maar dat komt tzt. wel goed. Verder een helm van de Luchtbeschermingsdienst die, zoals het lijkt, na de oorlog is doorgebruikt door de Bescherming Bevolking. Verder een aantal documenten van de Luchtbeschermingsdienst in Helpman, Groningen en een stapeltje schietkaarten van de Koninklijke Militaire Academie te Breda, maar die ben ik vergeten op de foto te zetten.

Zondag 13 november - Documentatie

Afgelopen dinsdag mocht het museum een stapeltje documentatie ontvangen van een meneer die dit tegenkwam tijdens het uitruimen van de vader zijn woning.

Het meest in het oog springend zijn wel de twee 'Doodsklok' krantjes. Het is een antisemitisch weekblad. De artikelen die hierin beschreven staan zijn zeer verwerpelijk en het lezen er van brengt ontzettende walging met zich mee. De eerste publicatie kwam in augustus 1940 uit en het werd op 1 november datzelfde jaar verboden door de Duitsers. Of dit was wegens het extreme karakter van het blad is niet geheel zeker.

Zondag 30 oktober - Klusdag

Weinig nieuws deze week, maar toch nog een Feldpost ansicht binnengekregen van Delfzijl. De soldaat die de kaart verstuurde diende bij de Marine Hafenkommandantur in Delfzijl. Verder nog een bidprentje (Sterbebild) van Hubert Ebbing. Hubert raakte zwaar gewond bij gevechten tussen Wesel en Kevelaer in Duitsland op 25 februari 1945. Kort hierna werd hij vervoerd naar het ziekenhuis in Groningen en werd later overgebracht naar het Kriegslazarett 3/541 te Zuidlaren. Hier overleed hij op 20 april aan de gevolgen van een bloedvergiftiging na een dubbele amputatie. Zijn enige broer was vier jaar eerder al gesneuveld.

Vandaag overigens een museum klusdagje gehad. De reden hiervoor was de Kriegsmarine camouflage helm die ik vorige week kocht. Deze op een pop gezet en het geheel voorzien van gevechtsuitrusting. Na jaren heeft het jasje eindelijk eens een stel benen onder zich.

En in het kader van; als we dan toch bezig zijn ook het eerder dit jaar gekochte Luftnachrichten jasje op een pop gemaakt met bijbehorende kledingstukken en uitrusting.