Marine Flak Batterie Hoek van Reide 1941-1941

‘Wüste und Sumpf ist Unsere Trumpf’ is waar het vorige verhaal over Marine Flak Batterie Groningen mee eindigde. Deze leus hadden de Duitsers van Batterie Groningen op één van de salonwagens geschreven alvorens hun vertrek richting Emden. Het gaf al aan dat de plek waar ze zich zouden gaan vestigen een woeste en moerassige plek was.

Kolonne vanaf Groningen richting de woestenij.

Op 7 mei 1941 meldt het Kriegstagebuch für Kommandant im Abschnitt Emden: Verlegung nach Hoek van Reide beabsichtet. Hoek van Reide was de Duitse benaming voor de Punt van Reide, een landtong in de Dollard nabij het dorp Termunten. Door zijn ligging vlakbij de havenstad Emden was dit gebied een uitstekende plek om voornoemde plaats te verdedigen tegen luchtaanvallen. Het enige nadeel van dit terrein was het feit dat het geheel niet omgeven was van een zeedijk en hierdoor makkelijk kon overstromen. De stelling zou de naam Batterie Hoek van Reide gaan dragen.

Aankomst op de Punt van Reide in mei 1941

Bij aankomst van de zware batterij uit Groningen moest de zoeklichtstelling uitwijken naar Dallingeweer, ten zuiden van Fiemel. Dit is het binnendijkse deel bij de Punt van Reide. Na een bouwperiode van ca. drie week waren de Nederlandse 7,5cm. Flak Vickers kanonnen die aanvankelijk in Groningen stonden - enkel voor gericht vuur - gevechtsklaar op de Punt van Reide. De kanonnen waren opgesteld op de noordelijke wierde en werden omringd door een borstwering bestaande uit klei en grasplaggen. De grond die ze hiervoor nodig hadden werd ontgraven tussen de beide wierden in. Het ontstane gat zou later bekend worden als het Duitse zwembad. Verder bestond de bewapening uit lichte luchtdoelkanonnen (2cm. Flak Oerlikon), een MG34 mitrailleur en werden ondersteund door een zoeklicht en een afstandsmeter voor de vuurleiding van het geschut.

Boven de zuidelijke wierde werd de huisvesting voor de militairen gerealiseerd. Hun hele hebben en houden hadden ze vanuit de stad Groningen meegenomen en met zwaar materieel naar de Punt van Reide gebracht. De salonwagens, bedoeld als woononderkomen en andere bouwwerken zoals barakken werden gefundeerd op houten palen, zo’n 1,5 tot 2 meter boven de grond, om zo bescherm te blijven tegen het water. Onderling was alles met elkaar verbonden middels plankieren en het geheel was omgeven van een immens camouflagesysteem. Duizenden houten palen werden aangevoerd om de stelling op hoogte te brengen en om aan het zicht te onttrekken. Nadat het geheel klaar was leek het op afstand een grote heuvel.

Batterie Hoek van Reide was de tweede batterij van de Marine Flak Abteilung 246 (2./-M.Fl.A. 246). De batterij kende maar weinig successen, deels te wijten aan de gekozen locatie. Ook vond er op 13 augustus 1941 een zwaar ongeluk plaatst waarbij tijdens het schieten één van de granaten al explodeerde in het kanon. De in 1910 geboren Heinrich Friese uit Gelsenkirchen kwam hierbij om het leven, een andere militair raakte gewond en werd overgebracht naar het Marine Lazarett te Emden. Twee dagen na dit noodlottige ongeval kwam de batterij onder vuur te liggen van vliegtuigen. Door goede inzet van de artillerie kon verhinderd worden dat er grote schade ontstond, wel vielen er door een noodafworp van een aangeschoten vliegtuig enkele bommen neer. Deze kwamen zo’n 200m. ten zuiden van de stelling terecht en zijn nog altijd zichtbaar in het landschap.

Het was slechts van korte duur, want de stelling was, zoals reeds in alinea 2 beschreven, onderhevig aan overstromingen. Burgers hadden zich hier eerder al eens over uitgelaten bij de Duitsers, maar zij wilden dit niet geloven. Nadat ze dit zelf aan den lijve ondervonden hadden werd na enig gesteggel van hogerhand besloten om op 4 oktober 1941 alles te verhuizen naar het gehucht Fiemel. Hier zou de batterij zijn definitieve standplaats krijgen onder de noemer Batterie Termunten.

Alle bouwwerkzaamheden van vijf maanden eerder waren binnen afzienbare tijd teniet gedaan en moesten weer binnendijks worden opgebouwd. De geschutsstellingen bleven nog wel staan op de Punt van Reide, enkel werden de kanonnen vervangen door houten exemplaren om zo te dienen als schijn-batterij. Nadat deze tijdens de daaropvolgende winter waren vernield door kruiend ijs zat er niks anders op dan de laatste restanten van Batterie Hoek van Reide te verwijderen.

Hiermee was militaire activiteit op de Punt nog niet geheel uitgesloten. Op luchtfoto’s uit 1944 is een schaduw te zien van een hoge mast. De betonnen tuiblokken en fundaties die nog altijd aanwezig zijn op locatie doen de aanwezigheid van een mast bevestigen. Welke functie de mast diende is verder niet bekend. Verder staat er nog het restant van een bakstenen bouwwerk met betonnen dak, ook hierover is weinig bekend.

De laatste restanten van de Duitse aanwezigheid op de Punt van Reide.